I

en zelf geïnitieerde mentale voorstellingen. Deze waren echter vooral perceptueel-motorisch,
en nog niet linguïstisch van aard.
Hersenmassa en intelligentie
De opvatting dat de hersenmassa belangrijk is voor het onstaan van unieke
cognitieve vermogens van de mens lijkt bevestigd te worden door recent tweelingenonderzoek
van Thompson. Dit toont namelijk aan dat vooral het volume
van de grijze stof in de hersenen een duidelijk erfelijke component heeft. Een
andere belangrijke vondst van deze studie was dat het volume van de grijze stof
gecorreleerd was met algemene intelligentie. Neuro-imaging onderzoek van J.R.
Gray heeft verder laten zien dat proefpersonen die hoog scoren op tests voor
abstracte intelligentie (de zogeheten Raven test) een relatief sterke sterke activatie
vertonen van posterieure en anterieure hersengebieden bij het oplossen
van moeilijke cognitieve taken. Ook dit laatste onderzoek suggereert een verband
tussen intelligentie en effectief gebruik van de hersenmassa als geheel.
Een mogelijke speculatie is dat door natuurlijke selectie bij de mens specifieke
genen zijn ontwikkeld die ‘codeerden’ voor een groter volume en dichtheid van
het aantal neurale verbindingen. Er is echter ook een ander scenario denkbaar.
Voorouders van de mensen waren mogelijk minder sterk op zintuigen en motoriek
aangewezen dan voorouders van andere aapsoorten. Met name een afname
van de omvang van de motorische schorsgebieden zou tot gevolg gehad
kunnen hebben dat er meer ruimte ontstond voor ontwikkeling van de aangrenzende
prefrontale structuren. Dit zou dus geleid kunnen hebben tot een disproportionele
toename van de prefrontale schorsgebieden bij de mens.
De mimetische functies misten bijvoorbeeld nog lexicons (woordenschat) en een grammatica,
maar stonden wel onder controle van hogere gebieden in de hersenschors zoals de prefrontale
gebieden. Hierbij kunnen we denken aan gelaatsexpressie, expressieve gebaren (mime) en
rituele dansen, zoals deze in sommige 'primitieve' culturen in Australië nog plaatsvinden. Mimetische
vaardigheden leidden tot gebruik van gereedschap en vuur, sociaal gecoördineerde
acties zoals jachtpartijen, en een complexe sociale structuur. Ontwikkeling van linguïstische
vaardigheden was volgens dit standpunt een natuurlijke en geleidelijke voorzetting van deze
niet-verbale vaardigheden, en hieraan gerelateerde hersenstructuren.
Donalds opvatting sluit aan bij Deacon die ook van mening is dat niet taal, maar het vermogen
tot symbolisch denken en symbolische communicatie voorafging aan ontwikkeling van taal.
De neurale basis hiervan vormde volgens Deacon de sterke ontwikkeling van prefrontale
schors bij de mens.
De specifieke opvatting, die vooral door de linguïst Chomsky wordt aangehangen, is dat taal
een uniek cognitief vermogen is dat zich binnen de evolutie relatief snel heeft ontwikkeld, en
dat vrijwel onafhankelijk was van de cognitieve ontwikkeling die hieraan voorafging. Volgens
deze opvatting fungeerde de ontwikkeling van taal als een soort van 'waterscheiding' in de
evolutie; taal bracht een abrupte kwalitatieve overgang teweeg tussen cognitieve vermogens
van apen en mensen.
83