I

dien input uit het somatosensorische projectiegebied, waarin het tastgevoel en lichaamsschema
is vastgelegd, en vanuit neurotransmittercircuits die in de hersenstam ontspringen.
Deze zijn verantwoordelijk voor aanvoer van neurotransmitters als noradrenaline, dopamine,
serotonine en acetylcholine. Met name deze laatste twee circuits spelen een cruciale rol
in Damasio’s somatic-marker theorie, omdat zij aan de prefrontale schors informatie verschaffen
over de perifeer-lichamelijke activatietoestand.
Figuur 9.15 Illustratie van de ‘somatic marker’ theorie van
Damasio. De beleving van secundaire emoties (inclusief de
daarbij optredende lichamelijke gevoelens) in emotionele
centra van de hersenen, beïnvloedt beslissings- en actieprocessen
die plaatsvinden in rationele centra van hersenen
(boven). De prefrontale ventrom-diale schors ontvangt
‘somatische’ input vanuit de somatosensorische schors
(lichaamsgevoel) en hersenstam (neurotransmitters: onder).
SMA= supplementaire motorgebied.
Damasio baseert zijn theorie vooral op patiëntenonderzoek.
Het bleek namelijk dat patiënten met
beschadigingen in de prefrontale schors (met name
in het ventromediale gebied) soms merkwaardig
ontremd gedrag vertoonden. Tegelijkertijd
voelden zij zich emotioneel vlak en waren zij onzeker
bij het nemen van eenvoudige beslissingen. Zij leken daarbij verstrikt te raken in een
proces van eindeloos wikken en wegen. Volgens Damasio kwam dit omdat zij hun intuïtie of
gevoel waren kwijtgeraakt dat normaal het verstand en rationele beslissingen ondersteunt.
Dit gevoel zou volgens hem vooral berusten op feedback van perifeer-lichamelijke processen.
9.6 Directe en indirecte emotionele circuits
In voorgaande paragrafen is de belangrijke rol van de amygdala voor de evaluatie van de
affectieve betekenis van stimuli benadrukt. Daarbij bleek ook dat de amygdala deze rol niet
zelfstandig vervult, maar onderdeel vormt van een emotienetwerk waarin hypothalamus en
de ventromediale prefrontale schors zijn opgenomen. De hypothalamus wordt hierbij vooral
gezien als de structuur die verantwoordelijk is voor regulatie van primaire emoties, terwijl de
prefrontale schorsgebieden betrokken zijn bij het tot stand komen van secundaire emoties.
De amygdala vormt, zoals eerder aangegeven, een zeer complexe structuur die bestaat uit
allerlei subkernen. Het blijkt bovendien dat de amygdala niet alleen via verschillende routes
276