Herkese Lazim Olan Iman - Mevlana Halidi Bagdadi

dır. Yoksa hiç bir şey yapmadan, çalışmadan, öğrenmeden ve bilmeden
yan gelip ve ağzını havaya açarak kısmetini beklemek, islâmiyyetde
yokdur. Böyle yapmak büyük günâhdır. Allahü teâlâ
Necm sûresinin otuzdokuzuncu âyetinde meâlen, (İnsana [âhiretde]
ancak dünyâda çalışarak [ihlâs ile] yapdığı işler fâide verir) buyurmuşdur.
Aşağıda, islâm dîninde ilm ve fenden bahs ederken
müslimânların öğrenmeğe ve çalışmağa ne kadar ehemmiyyet
verdiklerini göreceğiz.
İnsanlar, ba’zan her şeye başvurdukları ve çok çalışdıkları hâlde,
istediklerine nâil olamazlar. İşte o zemân, bu işde kendi ellerinde
olmıyan bir kudret bulunduğunu ve bu kudretin insanların
yaşamaları ve muvaffakiyetleri üzerinde müessir olduğunu ve onlara
yön verdiğini kabûl ederler. İşte kısmet budur. Kısmet aynı
zemânda büyük bir tesellî kaynağıdır. (Ben vazîfemi yapdım, fekat
ne yapayım ki kısmetim bu imiş) diyen bir müslimân, bir işde
başarısız olsa bile, ümmîdsizliğe kapılmaz ve büyük bir iç huzûru
ile çalışmağa devâm eder. İnşirâh sûresinin beşinci âyeti ve devâmında
meâlen, (Güçlükle berâber şübhesiz bir kolaylık vardır.
Evet muhakkak güçlükle berâber bir kolaylık vardır. Öyleyse, bir
işi bitirince diğerine giriş ve hâcetini yalnız Rabbinden iste) buyurulmuşdur.
Bunun ma’nâsı muvaffakıyyetsizlikden ümmîdsizliğe
düşmeyip çalışmağa devâm etmenin lâzım olduğudur. Hâlbuki,
yalnız maddî husûslara ehemmiyyet veren başka bir din sâliki veyâ
hiç bir dîne inanmıyan kimse, böyle bir vaziyyet karşısında ümmîdini,
cesâretini, çalışma azmini kaybeder ve bir dahâ çalışamaz
hâle gelir. İkinci Cihân Harbinden sonra, bütün dünyâ (Kısmet)e
inanmağa başlamışdır. Birçok Avrupa ve Amerika neşriyyatında,
(Müslimânların kısmet dedikleri şey, meğerse ne kadar doğru
imiş. Ne kadar uğraşırsak uğraşalım, hâdiseleri değişdirmek imkânı
yokdur) denilmekdedir. Bir felâket karşısında kalan, sevdiklerini,
malını, mülkünü kaybeden bir kimse, ancak kadere, kısmete
inanarak ve Allahü teâlâya (Tevekkül) ederek tesellî bulabilir ve
yeniden hayâta döner. Tevekkül, en büyük tesellî kaynağıdır.
Ama yine tekrâr edelim ki, tevekkül etmeden evvel islâmiyyetin
emrlerine uymak, aklını tam kullanmak, bütün çârelere başvurarak
her derdin devâsını aramak şartdır.
5 — (İslâm dîni, fâizi men’ etmekde ve böylece dünyâda bugün
kurulmuş olan ekonomik sistemin aleyhinde bulunmakda)
imiş.
Bu da, temâmen yanlış bir iddi’âdır. İslâm dîni, kazancı değil,
ödünç vermeği değil, tefeciliği, ödünç verilenleri sömürmeği men’
– 120 –