Herkese Lazim Olan Iman - Mevlana Halidi Bagdadi

Bu tefsîri, Hüseyn Vâ’iz kâşifî “rahime-hullahü teâlâ” [1] , Hirât şehrinde,
bu hıristiyan madam dünyâya gelmeden üçbuçuk asr evvel
yazmışdır. Osmânlı sultânları ve âlimleri, bu tefsîrin çok kıymetli
olduğunu bildirmişler, türkceye terceme ederek, (Mevâkib) tefsîri
ismini vermişlerdir. Madrasda câmi’de la’net olunan kimse, İslâm
dînini bozmak isteyen bir zındık, bir islâm düşmanı idi.
Kur’ân-ı kerîme yanlış, bozuk ma’nâ verdiği için la’net olunmuşdur.
Ona la’net edenler, fârisî ve hind dilinde kitâblar yazmış olan
büyük islâm âlimleri idi.
Şimdi diğer bir yabancı kadının bu husûsda neler düşündüğünü
inceliyelim. Aşağıdaki satırlar, 1881 ile 1907 [1325] seneleri
arasında İstanbulda yaşamış olan İngiliz bayan Dorina L. Neave’ın
(Twenty six years on the Bosphorus = Boğaziçinde 26 yıl)
ismindeki eserinden alınmışdır.
Bayan Neave de, müslimânların kibârlığından, diğer din mensûblarına
karşı gösterdikleri nezâketden bahs etdikden sonra,
kendisine göre, İslâm dîninde gördüğü ba’zı noktalara temâs ediyor
ve bunlardan şikâyet ediyor. Şimdi onun yazdıklarını okuyunuz:
(Burada Muharrem âyîni diye bir müslimân merâsimi var. Bu
kadar sene İstanbulda kalmama rağmen, ben bu merâsimi görmeğe
gitmedim. Çünki gidenlerin anlatdıklarına göre, bu müslimân
merâsimi çok feci’, çok vahşî imiş. İnsanlar yarı beline kadar çıplak
olarak oraya geliyor, (Yâ Hasen, Yâ Hüseyn) diye bağırarak
ellerinde bulunan zincirleri vücûdlarına şiddet ile vurmakda ve
kan revân içinde kalmakda imişler).
Bayan Neave dostlarının iştirâk etdiği bir Rıfâ’î âyîni hakkında
da şunları yazıyor: (Dostlarımın anlatdığına göre, feryâd eden
dervişler [ya’nî Rıfâ’îler] bele kadar çıplak bir hâlde, sıraya girmişler.
Yüksek sadâ ile şehâdet getiriyor, aynı zemânda yavaş yavaş
öne arkaya doğru sallanıyorlarmış. Ondan sonra hareketlerini
gitdikçe hızlandırarak, bir yandan da korkunç çığlıklar ve nâralar
atarak, âdetâ bir nev’ vecde gelerek veyâ sar’a nöbetine kapılarak,
kendilerini gayb edinciye kadar havalarda sıçrayıp duruyorlarmış.
Ellerindeki bıçakları vücûdlarına saplıyorlarmış. Aralarında,
kan içinde kalıp, yere yuvarlananlar da varmış. Bu hâlde
iken, onların tam mubârek ve kudsî bir hâle geldiğini kabûl eden
[1] Hüseyn Vâ’iz 910 [m. 1505] de Hirâtda vefât etdi.
– 401 – Herkese Lâzım Olan Îmân: F-26