Herkese Lazim Olan Iman - Mevlana Halidi Bagdadi

fazla tanışınca, onların dünyâya ve dünyâda zuhûr eden hâdiselere
Avrupalılardan büsbütün başka bir tarzda bakdıklarını görmeğe
başladım. Onların olaylara çok ağırbaşlı ve soğuk kanlı olarak
bakmaları, i’tirâf edeyim, bizden çok dahâ insânî bir tarzda düşünmeleri,
bende bir alâka uyandırmağa başlamışdı. Ben koyu bir
katolik âileden gelmişdim. Bütün çocukluğum esnâsında bana
müslimânların dinsiz olduğu, şeytâna tapdığı telkîn olunmuşdu.
Müslimânlarla temâs edince, bana söylenen bu sözlerin doğru olmadığını
görerek, islâm dînini incelemeğe karâr verdim. Bu husûsda
birçok kitâblar te’mîn etdim. Bunları dikkat ile incelemeğe
başlayınca, bu dînin ne kadar temiz, ne kadar kıymetli bir din olduğunu
hayret ile gördüm. Fekat, kendileri ile temâs etdiğim ba’zı
müslimânların hareket tarzı, benim okuduğum müslimânlık esâslarına
uymuyordu. Müslimânlık, her şeyden evvel temizlik, açık
kalblilik, kardeşlik, merhamet, sadâkat, sulh ve selâmet telkîn
ediyor ve biz hıristiyanların inandığı (insanların dâimâ günahkâr
olduğu) akîdesini red ediyor, bunun aksine, (Hayâtdan, kimseye
zarar vermemek ve günâh işlememek şartıyle zevk alınız) diyordu.
Hâlbuki, ben bu kâ’idelere uymayan pis ve yalancı müslimânlara
da rastladım. Bu işi dahâ ziyâde anlamak için, tecrîbe maksadıyle
kendimi bir müslimân yerine koydum ve kitâblarda okuduğum
esâslara uyarak, islâm âlemini incelemeğe başladım. Şunun
farkına vardım ki, islâm âleminin gitdikçe bozulması, za’îflemesi,
âdetâ inhitâta (çökmeğe) uğramasının en büyük sebebi, müslimânların
dinlerine, gitdikçe kaydsız kalmalarıdır. Müslimânlar,
tâm müslimân oldukları müddetçe, dâimâ yükselmişler, müslimânlığı
bırakmağa başlayınca, aşağılara düşmüşlerdir. Hâlbuki,
bir memleketin, bir milletin, bir cem’iyyetin yükselmesi ve terakkîsi
için ne lâzımsa, müslimânlıkda mevcûddur. Bütün medeniyyet
esâsları onda vardır. İslâm dîni, hem çok ilmî, hem de çok
amelî [pratik]dir. Koyduğu esâslar, tâm mantıkî ve herkes tarafından
anlaşılabilen, içinde; ilme, fenne, insan tabî’atine uymıyan tek
bir unsur bile bulunmıyan kâ’idelerdir. Onda lüzûmsuz hiç bir şey
yokdur. Diğer din kitâblarında bulunan, garîb [anlaşılmaz] yerler,
mugâlatalar [yanıltmacalar], mantıka sığmıyan hurâfe [mistik] husûslar,
islâm dîninde yokdur. Bu husûsları ben bütün müslimânlarla
konuşdum ve onları (Niçin bu güzel dîninize dahâ fazla bağlanmıyorsunuz,
niçin ona iki elle sarılmıyorsunuz?) diye azarladım.
Nihâyet 1344 [m. 1926] senesinde Afganistânda bir vâlî ile bu
husûslar üzerinde görüşürken, o bana, (Siz müslimân olmuşsunuz
da haberiniz yok. Zîrâ, ancak hakîkî bir müslimân islâmiyyeti
– 183 –