PHỎNG VẤN TÁC GIẢ MINH VÕ - Giao cảm

Việt Nam. Nhưng chưa bao giờ ông từ bỏ đảng cộng sản Pháp mà ông đã gia nhập vàonhững năm đầu khi ông mới tới Pháp. Ông cũng không chịu để người phe quốc giachống cộng giúp đỡ trong lúc ông vô cùng túng thiếu và bị Tòa Đại Sứ việt cộng canhchừng, o ép, gần như giam lỏng. Ông bảo:‘’Nhiều người đã gợi ý về việc ấy. Nhưng tôi không nhận vì cái thế của tôi nókhác. Tôi là người làm công tác khoa học xã hội, là chuyên về triết học Mác xít, tôikhông làm chính trị, mà là làm công tác tư tưởng. Ở đây tôi không đứng về phe nào thìmới có ích lợi’’.Nhưng không biết ông có nghĩ lại: Khi ông bỏ dở việc nghiên cứu triết học, trở vềViệt Nam năm 1951, theo Việt Minh ‘’kháng chiến’’ và theo Việt Minh làm cải cách ruộngđất, có phải là hành động chính trị không, hay cũng chỉ là làm văn học ?Tôi xin phép mở một dấu ngoặc để nêu một câu hỏi: ‘’Tại sao những người cộngsản như Hồ chí Minh khéo thu hút trí thức như Trương như Tảng, Trần Đức Thảo...đitheo họ. Còn người quốc gia chống cộng thì lại bị trí thức từ chối khéo, lấy cớ khônglàm chính trị ? Phải chăng vì vậy mà phe quốc gia chống cộng đã thua ?Người không ưa Trần Đức Thảo nhất, mà ông cũng chẳng ưa gì ông ta, chính làTiến Sĩ Phạm huy Thông, người đã đả kích, thóa mạ, lên án ông nặng nề. Nào ‘’triết giaphản bội chân lý’’. Nào ‘’thành tích’’ chính trị của Thảo ở Pháp trước đây, lại toàn lànhững thành tích bất hảo. Mất gốc rễ dân tộc...’’ Nào ‘’Thảo chạy theo bọn Tờ-rốt-kít nóixấu kháng chiến và đảng cộng sản’’Trong bài báo của Phạm huy Thông nhằm hạ uy tín và kết tội Trần Đức Thảo cómột đoạn gây suy nghĩ cho những người bàng quang muốn tìm hiểu thái độ của trí thứcViệt Nam nói chung đối với cuộc kháng chiến bị lãnh đạo bởi đảng cộng sản: ‘’...Saumột thời gian Thảo xin về nước. Thảo nói với hai Giáo Sư Lê văn Thiêm và NguyễnHoán, đại ý rằng: ‘’Bọn cộng sản đã thắng thế rồi, trí thức chúng ta phải về nước màcùng thắng với họ mới được, kẻo họ củng cố địa vị thì chúng ta không còn chen chânđược nữa!’’ Câu nói để lộ một phần nào động cơ của Thảo về nước, không phải đểcùng toàn dân đánh giặc, mà chính là để tranh giành địa vị, chuẩn bị cho những mưu đồđen tối...’’ (báo nhân dân 4.5.1958)Ngoài những tay cai văn nghệ của đảng ở trong nước như Tố Hữu, Phạm huyThông thẳng tay đả kích và kết án Trần Đức Thảo vào lúc có vụ án ‘’Nhân Văn-GiaiPhẩm’’, cũng có những người ở ngoại quốc viết về ông Thảo một cách đứng đắn hơn,nhưng cũng hàm ý chê trách ông Thảo ‘’chỉ theo đám đông, theo bên mạnh’’. Và ôngThanh Bằng là một người trong số đó.Nhưng ông này cũng cho rằng ông Thảo là người chủ trương cách mạng tiểu tưsản chứ không chủ trương cách mạng vô sản. Và đặc biệt là ông ta đã nói rằng ‘’ôngThảo không quên khen tặng Việt Minh đã biết ‘’ngừng cuộc đấu tranh giai cấp’’ (!?) vì đãgiải tán Đông Dương cộng sản đảng để gây khối liên hiệp đoàn kết toàn dân!’’ Câu nàyđã cho thấy cái trò bịp giải tán đảng hồi 1946 thế mà lợi hại. Đến bộ óc của Trần ĐứcThảo cũng bị lừa.Để kết thúc chương này, chúng tôi xin mượn lời của ông Trần Tri Vũ, người đãcó cái may được gặp Giáo Sư Thảo nhiều lần trước khi ông qua đời, và cũng đã nghiêncứu kỹ những bài Giáo Sư Thảo viết, cũng như một số người khác đã viết về ông, rằngông Thảo là một người khó hiểu và khó đánh giá cho thật công bình. (9) Theo soạn giả,có lẽ ông Thảo không phải là người đón gió trở cờ, chỉ thấy ai mạnh là theo, thấy chỗnào đông là tới như ông Thanh Bằng xét đoán. Nhưng vì ông có học vị, có tiếng tăm, lạicó hoài bão lớn nên muốn dùng sở năng của mình để làm nên một cái gì đó cho dân125 PHẢN KHÁNG PHẢN TỈNH THỰC HAY HƯ