PHỎNG VẤN TÁC GIẢ MINH VÕ - Giao cảm

1970, trang 6CHƯƠNG XIIINGUYỄN CHÍ THIỆN HAY LÝ ĐÔNG AThoạt tiên chúng tôi nghĩ không nên xếp Nguyễn chí Thiện cùng với những tácgiả phản tỉnh trong soạn phẩm này. Thơ của ông là thơ chống cộng mạnh mẽ, đầy xáctín, như phát xuất từ tim gan, từ tiềm thức hay do trực quan huyền bí mà thành. Và tôinghĩ ông đã đứng trong hàng ngũ những người quốc gia chống cộng ngay từ đầu.Nhưng rồi đọc kỹ tác phẩm của ông tôi thấy ông cũng đã có lần ‘’lầm lỡ’’ như trong bàithơ: ‘’Mỗi lầm lỡ’’ sau đây:Cuộc đời tôi có nhiều lần lầm lẫnLầm nơi, lầm lúc, lầm người.Nhưng cái lầm to uổng phí cả đờiLà đã nghe và tin cộng sản.Vì vậy mà mới có chương này.Cách đây hai chục năm, vào lúc 9 giờ sáng ngày thứ hai 16.7.1979, đúng lúc cửaTòa Đại Sứ Anh ở Đường Lý Thường Kiệt, Hà Nội mở ra, có một người Việt Namkhoảng 40 tuổi chạy xồng xộc vào để trao một tập thơ mang tựa đề Hoa Địa Ngục, lạicó mấy chữ Pháp: ‘’Fleurs de l’Enfer’’ bên dưới. Bốn nhân viên Việt Nam và công angác cửa đã không cản được (1) ông ta trao tập thơ tận tay các viên chức ngưòi Anh,kèm theo còn có một lá thư viết bằng Pháp văn đại ý nhân danh hàng triệu nạn nhâncủa chính quyền Hà Nội độc tài áp bức xin cho phổ biến tập thơ để tố cáo những tội áccủa nhà cầm quyền. Người chuyển tập thơ và bức thư đã bị bắt ngay khi ra khỏi cửaTòa Đại Sứ. Ai cũng hiểu là sau đó chỉ có ngục tù, biệt giam hay cấm cố. Đó là chưa kểcho đến nay vẫn còn có người bảo ông đã bị thủ tiêu rồi. Có đọc bài ‘’tôi không tiếc’’ ôngviết năm 1971 có chép trong tập thơ đó ta mới hiểu được tại sao ông dám liều mạnglàm một hành động điên rồ như trên. Bài ‘’tôi không tiếc’’ chỉ vẻn vẹn có 5 câu:Tôi không tiếc khi bị đời sa thải,Thân thể vùi tan rữa, hóa bùn đen.Những vần thơ trong đêm tối đê hèn,Cùng rệp muỗi viết ra mà bị mất.Tôi sẽ tiếc khóc âm thầm trong đất.Mười một năm sau nằm trong nhà lao dĩ nhiên ông không biết rõ số phận tập thơmà ông liều chết trao cho người ngoài ra sao, nhưng ông tin tưởng ở Trời Phật, ởThượng Đế:Mệnh ta có Trời, bay sao hại nổi taVà:Thượng Đế nhân từ sẽ mở lối raTa sẽ vượt quaThơ sẽ bay xa (1982) (++)Tập thơ không mất. Và nó đã bay xa thật. Nó đã được chuyển về Luân Đôn rồitrao cho Giáo Sư Patrick Honey thông thạo Việt Ngữ (người đã giới thiệu cuốn ‘’Fromcolonialism to communism’’ của Hoàng Văn Chí, xin xem Chương 1.) Ông Honey cóquan hệ mật thiết với Đài BBC trong nhiều thập kỷ, nên tập thơ được chuyển tới tay ĐỗVăn, tức Đỗ Doãn Qũy, là một trong những nhân viên cốt cán của ban Việt Ngữ ĐàiBBC. Mùa Hè năm sau, 1980, ông Châu Kim Nhân, cựu Bộ Trưởng Tài Chính Việt NamCộng Hòa (2), nhân chuyến viếng thăm Anh Quốc là nơi ông đã tu nghiệp hồi cuối 1963,127 PHẢN KHÁNG PHẢN TỈNH THỰC HAY HƯ