PHỎNG VẤN TÁC GIẢ MINH VÕ - Giao cảm

Minh Võ) mà không nhớ được. Cứ nhắm mắt lại là thấy toàn mặt quen, tựa như mặt bàhai Khởi vừa tròn vừa to, mũi trông như quả cam sần, hoặc như mặt chị Vĩnh, dài, màtai tái như dái trâu, như mặt cô Hỷ, đỏ như tôm luộc, mặt anh Dư, xương hàm bạnh ranhư mặt ngựa. Chẳng có khuôn mặt nào đáng là mặt người’’.Sau khi bị đảng trù dập, người ta thấy Nguyễn huy Thiệp sang Gia Lâm mở quánăn, quán nhà sàn ‘’Hoa Ban’’ khá đông khách: ‘’Cơm áo không đùa với khách văn. Locho đời mình sống được và tồn tại trên mặt đất này cũng là việc có ích đâu có kém vănchương’’.Nếu biết rằng luật sư Nguyễn phước Đại, nhạc sĩ Trịnh công Sơn, hai nhà báoNgô công Đức và Lý quý Chung (chủ quán ‘’Đôi Đũa Tre’’ ở Sài Gòn) cũng mở quán ănđể kiếm sống thì ắt hiểu lý do Nguyễn huy Thiệp mở quán Hoa Ban. Còn hơn đi đạpxích lô nhiều lắm. Nhiều giáo sư đại học muốn có tiền mở quán cũng đâu có được.16. Hoàng hữu Nhân là một cán bộ lão thành (80 tuổi), khi lên tiếng bênh vựcTrần Độ đã phê bình việc làm của cấp lãnh đạo đảng là ‘’hành động dối trá, xuyên tạcthô bạo với thái độ tàn ác đến mức coi như thù địch’’. Ông cũng chỉ trích thái độ bảo thủgiáo điều trong đảng, không chịu nhìn vào thực trạng thế giới, vẫn còn cho rằng tuyênngôn cộng sản năm 1848 còn nguyên giá trị như xưa. Ông viết:‘’Những người Mác-xít giáo điều như vậy chỉ có khả năng bôi nhọ chủ nghĩa Mác,chứ không phát triển, bảo vệ được những tinh hoa của chủ nghĩa Mác để giúp loài ngườiphát triển’’.Câu cuối này cho thấy Hoàng hữu Nhân vẫn còn cho rằng người ta hiểu sai Mác,chứ không phải Mác sai.17-18. Bùi minh Quốc và Tiêu Dao Bảo Cự là hai nhà thơ ở Đà Lạt, cùng nhưHà sĩ Phu và thường lên tiếng ủng hộ, bênh vực ông này. Cũng vì cùng lập trường đòitự do dân chủ đó mà hai ông cũng bị nhà cầm quyền quản chế, chiếu theo nghị địnhphản hiến 31/CP mới ban hành gần đây, cốt nhắm vào những người có tư tưởng dânchủ đa nguyên, như Hà sĩ Phu. Việc quản chế được thi hành một cách nghiêm ngặt nếukhông nói là tàn nhẫn. Trong khi bị quản chê, nhà thơ Bùi minh Quốc xin phép chínhquyền địa phương đi ăn giỗ bố vợ ở ngay Thành Phố Đà Lạt mà không được chấpthuận. Bà vợ dắt đứa con mới 10 tuổi đi. Thấy đứa bé, người thân hỏi: Bố cháu đâu ?Sao không về ? Nó chỉ biết khóc.Bùi minh quốc sớm nổi tiếng là nhà thơ chiến đấu, nhưng cũng sớm nổi tiếng lànhà thơ phản kháng, mặc dầu xem ra ông chống lãnh đạo đảng hơn là chống đảng,mặc dầu ông đã bị khai trừ khỏi đảng. Năm 1970 ông đã có bài ‘’Ở đây, ngày hôm qua’’trực tiếp đả kích huyện ủy cũng là gián tiếp đả kích đảng: Nhưng phải đợi đến thời ‘’đổimới giữa thập niên 80 tiếng nói phản kháng của ông mới quyết liệt với những bài ‘’Ngàythường đã cháy lên’’, ‘’Không có gì quý hơn độc lập tự do’’ và ‘’Mẹ đâu ngờ’’. Ông đãnhiều lần nhắc đến bọn đểu cáng trong đảng:Không có aiCó thể ngẩng nhìn trờiBình tâm mỗi sángKhi những thằngĐểu còn trong đảng...VàBọn đểu cáng mặt mày đạo mạoChúng nó ác hơn sói hùm và tinh ranh hơn cáoLò sát sinh tỏa hương vị thiên đường.228 PHẢN KHÁNG PHẢN TỈNH THỰC HAY HƯ