Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

116 MAGISTEI GODEFRIDI DE FONTIBITS
usurarii alienigenae 28 eiciantur. Per taies enim terra quam inhabitant depau-
peratur, quia pecuniam quam acquirunt per usuras ad terras suas transmit-
tunt. In morte etiam taies restitutiones facere non 29 consueverunt. Et ideo
etiam graviter peccant principes qui taies sustinent, non solum faciendo contra
praedictam constitutionem, sed etiam contra ius 30 naturae, in quantum
scilicet circa bonum subditorum suorum sunt négligentes non prohibendo
damma ipsorum prout [Cod. P,fol. 281 R a ] deberent. Quia enim taies alienigenae
non morarentur sub dominio principum nisi praeberent eis securitatem
et defensionem et promptos ad eorum négocia se 31 exhibèrent compellendo
debitores ad satisfaciendum eis et de sorte et de usura in hoc 32 videretur ipsi
dare eis potestatem et auctoritatem foenerandi in quantum eis concedunt 33
ea sine quibus non exercèrent usuras ; et ideo viderentur esse participes omnium
malorum quae taies faciunt, quia respectu illorum non se habent solum
ut permittentes, sed ut consentientes, immo etiam ut agentes.
Secus autem est de incolis et de oriundis de terra, quia si taies ditantur
per usuras de bonis aliorum, terra tamen quantum ad hoc non depauperatur,
quia isti habent familias et amicos in terra quibus bona 34 sua 35 rémanent ;
plures autem ex istis faciunt restitutionem his a quibus usuras habuerunt
[Cod. 0, fol. 154 V a ].
Ad hoc etiam quod taies usuras exerceant, non oportet 36 quod domini
aliter se habeant ad istos quam communiter ad alios subditos suos, ut respectu
illorum possint dici permittentes, non agentes. Et ideo si 37 contingeret quod
in terra alicuius domini essent aliqui taies, de terra videlicet oriundi, qui
tamen non essent in numéro multum excessivo et qui non exigèrent usuras
immoderatas et probabiliter 38 appareret quod ex ipsis bona multa proveni-
rent 39 in communitate, nec apparerent multa mala quae oc.casione ipsorum
communitati evenirent, videtur quod possent modo supradicto tolerari. Et
ideo secundum leges humanas conceditur usuras accipere, quia leges humanae
dimittunt aliqua peccata impunita propter condicionem hominum infirmorum
in quibus multae utilitates impedirentur si omnia peccata districte prohi-
berentur poenis adhibitis. Et ideo lex humana videtur usuras permittere,
non quasi aestimans illas esse secundum iustitiam, sed ne [Cod. P, fol. 281 Rb ]
impedirentur utilitates multorum ; sicut etiam Dominus mala permittit
propter bona quae ex illis elicere novit.
Sed in talibus quae 40 secundum se mala sunt et tamen permittuntur,
propter dictas causas debent principes diligenter contra 41 talia facientes adhi-
bere poenas aliquas per quas sic cohibeantur quod occasione ipsorum pauciora
mala in communitate contingant, puta :
de
meretricibus quod non permittan-
tur stare in locis honestis et quod non tractentur cum reverentia et honore ;
et sic de aliis. Unde Ecclesia quae magis intendit circa salutem animarum et ad
extirpati [Cod. R, fol. 200 V b ] onem vitiorum quam iudices saeculares contra
taies per censuras ecclesiasticas procedere consuevit.