Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

170 MAGISTRI GODEFRIDI DE FONTIBUS
per actum intelligendi solum est illorum considerativus 18 ;
quaedam autem
sunt talia quod etiam illorum intellectus per actum suum intelligendi est
causativus et effectivus ; talia autem sunt obiecta diversarum rationum ;
secundum hoc ergo principaliter distinguuntur scientiae, quia quaedam
sunt speculativae, quaedam autem sunt practicae.
Nec in plura membra potest scientia in generali dividi prima divisione
quae causatur secundum divisionem entium de quibus tractât, quia ens 19
in comparatione ad intellectum prima divisione in plura membra non divi-
ditur. Non enim potest esse ens aliquod in rerum natura quin cadere possit
sub consideratione intellectus. Sed rerum quaedam sunt quarum intellectus
non est causa vel [God. P, fol. 297 V b ] operativus, sed solum considera-
tivus vel cognitivus. Et sic respectu illarum non potest dici practicus, sed 20
solum speculativus. Quaedam autem sunt 21 quarum intelligens 22 per intel-
lectum est causa ;
et sic respectu illarum non solum est considerativus, sed
etiam operativus. Et 23 ex hoc dicitur practicus, non quidem propter opera-
tionem quae est actus vel operatio 24 intelligendi, sed propter operationem
aliam quae est transiens extra operantem, sicut est opus quod per artem
dirigitur vel propter operationem intus manentem secundum aliam potentiam
tamen quam sit intellectus, quod est opus virtutum moralium quod
dirigitur per prudentiam 25 .
Unde [Cod. 0, fol. 163 R a ] si theologia non est scientia proprie prac-
tica nec proprie speculativa, sed aliter débet denominari ut 26 dicatur affec-
tiva, et non sit hoc idem quod practica praeter habitua intellectuales po-
sitos a Philosopho (6), sexto Ethicorum 27 ,
oportet ponere alium nomen 28
Philosopho ignotum. Sed quia non possunt plura gênera entium reperiri
quam praedicta, ideo omnis scientia débet dici speculativa vel practica.
Unde secundum Philosophum (7), sexto Metaphysicae, scientia practica
est quae est de his quorum principium effectivum est in ipso sciente. Theologica
autem est illa quae est de tali ente cuius principium non [Cod. R,
fol. 2 10 R a ] est in considérante.
Ex [Cod. V, fol. 209 R b ] huiusmodi autem diversitate obiecti sumi-
tur etiam 29 diversitas finis, quia 30 ex hoc quod obiectum scientiae prac-
ticae est operabile a considérante 31 ,
quia eius principium est ipse considerans,
constat quod consideratio eius perfecta secundum condicionem 32 suae 33
naturae exigit quod consideretur in ordine ad opus. Illud autem quod non
subicitur operationi considerantis solum consideratur ut 34 in eius consi-
deratione perficiatur intellectus.
Est ergo considerandum quid 3S est 36 subiectum theologiae 37 . Et secundum
hoc est quaestio proposita determinanda. Si ergo theologia est solum
sive principaliter 38 de rébus quae non subiacent operationi nostrae 39 , est
solum speculativa. Si autem [Cod. P, fol. 298 R a ] est solum sive prin-
cipaliter de his quae subiacent operationi considerantis, est solum practica ;