Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

192 MAGISTRI GODEFRIDI DE FONTIBUS
dum hoc videre sive visio est aliquid existens in visu 23 ab obiecto visibili effi-
cienter, sic quod obiectum visibile praesens sic excitât potentiam visivam
movendo [Cod. V, fol. 212 R b ] ipsam sub ista aptitudine existentem 2i in
ratione efficientis sive efficienter 25 quod ipsa per suam aptitudinem ad visio-
nern 26 in actu quae est etiara ipsa visio formaliter, [Cod. P, fol. 304 V a ]
secundum esse potentiale movet et agit se ipsam in actu completo visionis
formaliter. Similiter etiam in aliis se habet ; quia generans calidum agit calidi-
tatem in frigido efficienter ipsum 27 transmutando et 28 excitando ; et ipsum
frigidum sic excitatum per aptitudinem ad caliditatem 29 quam habet,
quae est ipsa caliditas secundum esse potentiale, movet se ad caliditatem in
actu completo formaliter ; et sic agens actionem aliquam 30 respectivam
efficienter agit in aliquid, quia actio respectiva de necessitate requirit aliquid
in quo recipiatur ut in subiecto ; sed agens formaliter agit actionem absolutam
a se, sed non in aliquo secundum quod huiusmodi 31 , cum actio absoluta non
sit in aliud secundum quod huiusmodi ; quae dicitur absoluta non a privatione
respectus, sed a privatione oppositae passionis sibi correspondentis. Non
enim est de ratione actionis quod 32 terminetur ad aliquid extra agens, sed
solum quod habeat principium in agente 33 (4). Unde actio est respectus qui
fundatur in agente et terminatur in eo quod per agens producitur, sive sit
motus sive quid aliud. De ratione autem passionis est habere principium in
patiente et etiam in agente. Unde passio 34 est respectus qui fundatur in pati-
ente et terminatur ad illud quod producitur ab agente in passo 35 . Et quia
agens et patiens habent respectum ad tertium, scilicet ad iïlud quod produ-
citur ab agente in passum 36 , consurgit relatio mutua in utroque et dicitur
agens ad patiens ;
et e converse
Quidam autem 37 alii (5) dicunt quod aliquid est principium operationis
in ipso existentis, non quidem per hoc quod forma aliqua 38 existens in aliquo
secundum esse eius potentiale sit id 39 cuius virtute fiât 40 talis actio per quam
forma educatur de potentia ad actum — hoc enim reputandum est impos-
sibile — sed sic quod aliquid per formam secundum quam habet esse actuale
est principium operationis in ipso manentis 41 [Cod. P, fol. 304 V b ]. Cum
enim agere attribuatur formae ut 42 est illud quo aliquid agit, sicut formae
attribuitur esse ut 43 est illud quo aliquid est ; sicut ergo aliquid est id quod
est in se ipso per formam, ita etiam agit suam opérationem qua perficitur
in se ipso per formam. Et secundum hoc ponitur quod, cum potentiae
[Cod. R, fol. 213 V b ] animae sint 44 quaedam formae quarum sunt quaedam
operationes intus manentes, huiusmodi opérationes 45 sunt 46 ab ipsis 47
potentiis sicut ab efficiente instrurnentali. Anima enim est 48 sicut princi-
pale agens. Et hoc habet fieri tah modo, quia intellectus primo recipit spe-
ciem détermina [Cod. Q, fol. 166 V a ] tam 49 ab obiecto determmato et
per eam intellectus determinatus ad determinatum obiectum effective elicit
actum determinatum respectu illius obiecti ; et ideo effective habet actus