Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

14 MAGISTRI GODEFEIDI DE FONTIBUS
ipsam materiam simul cum ista quantitate perficientem ; quia, cum entitas
materiae non sit nisi quaedam potentia in génère substantiae, unde dicit
Commentator (2) quod materia substantiatur per posse, ideo illud quod
primo et per se dicit actualitatem materiae non est nisi forma substantialis.
Unde materia non potest intelligi in actu nisi per [Cod. V, fol. 185 V a ] actum
substantialem primo et per se ; et sic necessario primus actus potentiae sub-
stantialis quae est materia est actus simpliciter sicut materia est potentia
simpliciter ; et est forma substantialis. Et quicquid advenit post, est eius actus
secundum quid et accidentalis. Et est ordo talis quod materia considerata
ut subiectum formae primo et per se perficitur per formam substantialem,
quae sola nata est reducere hanc potentialitatem materiae ad actualitatem ;
deinde materia cum forma subiectum est omnium accidentium.
Ad intelligendum ergo quomodo potest dici quod buiusmodi dimensiones
aliquo modo praecedant formam substantialem, est notandum quod si con-
sideretur materia sub ratione qua subiectum est et 13 rationem subiecti habet
respectu formae substantialis simpliciter, sic non potest aliquid intelligi praecedere
ipsam formam in materia ; quia forma se ipsa primo et per se et immédiate
perficit potentialitatem materiae ;
sed si consideretur materia ut subiectum
plurium formarum in actu vel 14 ut subiectum transmutabile de forma in
formam, sic oportet aliquo modo quantitatem esse priorem forma substantiali,
non sic quidem quod sint 15 priores dimensiones secundum naturam forma
receptibili in materia sive pluribus formis simul natis esse in materia in entitate
quae ipsi formae debetur secundum esse substantiarum 16 simpliciter, sed sic
quod sunt naturaliter priores non solum quam forma, sed etiam quam ipsa
materia in esse [Cod. P, fol. 248 V b ] divisibili materiae quod est materiam
simul habere plures partes eiusdem rationis ;
et ita etiam quantitas est prior
naturaliter quam forma in quantum materia praesupponitur ut subiectum
plurium formarum. Sicut etiam alias dictum est de quantitate determinata
respectu 17 substantiae compositae in actu per formam determinatam 18 [Cod.
R, fol. 182 V a ]. Nam cum dimensiones indeterminatae et quantitas simpliciter
sint 19 causa in hoc quod est substantiam esse divisibilem et actu divisam in
plures partes maxime eiusdem rationis, et causa prior est causato, necesse
est eas praesupponi et esse priores naturaliter quantum ad hoc esse divisibile
substantiae. Sed esse substantiae compositae naturaliter prius est in ratione
subiecti et causae materialis omni quantitate quae est in ea.
Nec est inconveniens quod secundum illud esse cuius causa est accidens
formaliter sit prius naturaliter secundum rationem causae formalis ; quia
ubique naturaliter est causa prior 20 effectu vel causato ; et sic 21 etiam substantia
composita est prior 22 simpliciter in génère causae materialis omni
quantitate [Cod. Q, fol. 138 V b ].
Sed si consideretur materia secundum transmutationis rationem sive
prout illa 23 materia habet rationem transmutabilis, est intelligendum quod