Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

400 MAGISTEI GODEFRIDI DE FONTIBTJS
[Cod. 0, fol. 200 R b ] est modus 39 cognoscendi. Quaedam enim sunt principia
omnino prima et quae ab 40 intellectu statim cognitis terminis plene et per-
feete [Cod. R, fol. 250 V b ] cognoscuntur absque aliquo processu rationis
per quam in illorum certam notitiam deveniatur, puta de quolibet affirmatio
vel negatio 41 : omne totum est maius 42 sua parte 43 ; et sic de consimilibus.
Et talia non sunt principia propria in scientiis specialibus ; nec requirunt
habitum in intellectu 44 acquisitum et ageneratum per actus rationis deve-
nientis per investigationem 45 aliquam in talium notitiam ;
principia naturaliter cognita.
sed talia dicuntur
Alius autem est modus cognoscendi 46 principia specialium scientiarum
magis specialia quae non sic saltem in evidentia suae veritatis intellectui se
in cognitionem eorum certam devenitur actibus rationis
manifestant 47 . Sed
per 48 aliquam investigationem circa talium cognitionem procedentis, scilicet
via sensus, experientiae et memoriae ; ex quibus per inductionem concipitur
universale quoddam quod est principium scientiae et 49 conclusionum quae
ex illa natae sunt deduci, prout déterminât Philosophus (1) in fine
secundi Posteriorum, de modo quo principia scientiarum fiunt cognita. Et
quia talis modus cognoscendi non est per priora 50 vel per causam, ideo per
ipsum non habetur notitia de talibus propter quid, sed solum quia, etiam si
contingat 51 quod aliqua talia sint cognoscibilia cognitione propter quid.
Omnis ergo scientia quae procedit ex principiis de quibus habetur certa cog-
nitio quia sunt, modo praedicto qui est proprius modus cognoscendi principia
scientiarum [Cod. P, fol. 373 V a ] specialium, est vere et proprie scientia.
Sed scientia quae procedit ex principiis tali modo notis et quibus [Cod. K,
fol. 87 R b ] non respondet alia notitia perfectior, scilicet demonstrativa et
propter quid, est 52 scientia sic simpliciter et proprie quod non ex suppositione
alicuius cognitionis perfectioris 53 qua 54 sint 55 talia principia cognoscibilia
nisi pro quanto sunt aliquo modo possibilia plenius 56 declarari per scientiam
omnimodo 57 primant. Sed hoc est commune in omnibus scientiis specialibus.
Scientia vero quae procedit ex principiis tali modo notis, quia nihilominus 58
nata sunt cognosci notitia propter quid, quae licet non sit S9 notitia 60 conve-
niens talibus ut habent rationem principiorum, scilicet 61 respectu posteriorum,
scilicet conclusionum quae per ipsa debent declarari, est tamen conveniens
eis respectu priorum secundum quod sunt propositiones 62 taies terminos 63
continentes respectu quorum est accipere causam inhaerentiae praedicati ad
subiectum. Et quia talis cognitio est perfecta simpliciter respectu illlorum
quae sic nata [Cod. V, fol. 247 R b ] sunt cognosci 64 , ideo scientia subalternata
est scientia quidem simpliciter et proprie, in quantum habet notitiam evidentem
65 suorum principiorum secundum modum G6 secundum quem proprie
sunt cognoscibilia principia scientiarum specialium, in quantum sunt principia,
scilicet quia sunt. Est tamen scientia ex suppositione, pro quanto 67 principia
illius 68 non sunt ita perfecte nota sicut nata sunt cognosci. Immo déficit