Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

126 MAGISTRI GODEFRIDI DE FONTIBUS
Sed si volens habere pecuniam paratam dicat 13 alteri sic : talis débet
mihi duodecim tali termine», puto quod rehabebo ; sed non sum certus nec scio
si oportebit pro recuperatione illorum facere expensas et sustinere labores,
volo tibi vendere ius quod habeo apud talem in tanta summa pecuniae ; et
alter dicat : istis consideratis et non 14 obstantibus, volo emere. Et si tune his
sic se habentibus conveniant 15 de rationabili pretio, et de totali summa tantum
dematur quantum probabiliter 16 [Cod. 0» fol. 155 V b ] aestimari possunt
labor et expensae quae circa hoc videbuntur requiri, licet in talibus non requi-
ratur omnimoda certitude talis contractus est contractus 17 emptionis et
venditionis ; et licite potest fieri. In tali enim contractu non traditur pecunia
immédiate pro pecunia, sive habendo solum respectum ad hoc quod recipiens
obligetur danti ad reddendum tantam summam peccuniae, sed pro quodam
iure ad quandam pecuniam habendam, sicut contingit in contractu in quo
datur certa summa pecuniae pro certis redditibus recipiendis singulis annis
sive in pecunia 18 sive in aliis rébus. Ibi enim pecunia non datur immédiate pro
pecunia, sed pro iure ad recipiendum pecuniam ordinato 19 . In
tradens mutuum non comparât sibi aliquod ius ;
mutuo enim
sed data pecunia solum retinet
sibi in eo cui dat obligationem ad reddendum tantumdem vel amplius.
Si enim dicatur quod recipiens decem mutuo statuit in se ius de reddendo
duodecim tradenti decem, hoc non potest habere rationem talis iuris quod
possit rationabiliter aestimari in comparatione ad talem summam pecuniae
quae datur quasi pro pretio. Immo nihil aliud est quam id ipsum ad quod
recipiens mutuum naturaliter obligatur cum addito quodam illicito.
Sed in huiusmodi emptione secus est ; quia
aliquis potest se obligare
et quoddam ius 20 in se constituera de exhibendo [Cod. P, fol. 284 R b ] alteri
aliquod servitium, vel de dando sibi aliqua bona etiam si nihil recipiat ab
aliquo, vel pro aliqua summa pecuniae ab isto recepta, non sic quidem quod
talia ad quae se obligat sint quaedam additamenta reddenda pro mutuo
ultra quantitatem receptam ; sed sunt quaedam iura secundum se alterius
tanquam res illius ad quaedam sibi in posterum reddenda ordinata ; et taie ius
sub aestimatione rationali cadere potest.
Unde sicut in emptione reddituum ad 21 vitam, potest aliquis licite emere
ab alio ius iam constitutum sibi de recipiendo certos redditus ad vitam, puta :
si rex in se ipso statuit alteri ius habendi quolibet anno decem libras quamdiu
vixerit, alius [Cod. V, fol. 202 V a ]
ab isto cui rex sic constituit hoc ius potest
illud emere ; ita etiam taie ius constituendum rex vendere potuit et alius 22
ab ipso emere. Et ita in proposito. lus iam 23 constitutum quod habet talis
in talem, alius potest emere modo supradicto.
Sed quia in talibus contractibus qui non differunt secundum substantiam
actus sive materialiter, sed in ordine ad diversos fines et [Cod. R, fol. 202 V a ]
formaliter, fraus usurarum fréquenter intervenit, non sunt bonae speciei, ideo