Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

80 MAGISTRI GODEFRIDI DE FONTIBUS
effectiva quod nec in efficiendo oportet aliud adesse 10 nec etiam in permanendoinsuoesse.
Non sic autem respectu entium respecti[Cod . P,fol. 269 V b
]
vorum ; quia licet ista possit efficere eo modo quo effici habent, factione
videlicet fundamenti sine alio agente, non tamen illa possunt esse vel con-
servari nisi alio ut u termino coexistente.
Quia ergo actus potentiarum animae sunt entia quibus per se et essen-
tialiter est relatio annexa, nullo modo potuerunt esse obiecto non coexistente.
Unde alio modo requiritur obiectum quod dicitur agens respectu actus visionis
ad ipsam visionem quam corpus luminosum, quod est luminis factivum res-
pectu luminis in aère ;
quia, licet lumen in aère non possit remanere[Cod. 0»
fol. 149 R a ] in aère absente corpore luminoso, hoc non est quia lumen in aère
habeat relationem annexam ratione cuius requirat corpus luminosum ut
terminum, sed hoc 12 est propter debilem modum essendi quem habet lumen
in medio quod ad sui conservationem requirit continuam praesentiam agentis.
Propter quod supponitur quod Deus aerem tenebrosum posset [Cod. R,
fol. 194 V a ] illuminare absque corpore luminoso et huiusmodi lumen in aère
conservare. Unde lucere aerisest actus sicabsolutus 13 quod non includit respectum
ad aliquid tanquam ad terminum. Non sic autem de visione est respectu
obiecti ; quia non requirit ipsum solum ut causam effectivam, sed etiam ut
obiectum ad quod terminatur. Propter quod videre non dicit actum simpliciter
absolutum sicut lucere, sed actum transitivum, non ut in subiectum
sicut actio transiens extra, sed ut ad terminum sicut actio manens
intra.
Et ideo videtur dicendum quod Deus sic posset facere visionem quod
visibile ad hoc nihil emceret in causando 14 quia omnem vimactivam Deus in
se sufficienter habet ; sed non posset facere visionem sic quod non haberet
visibile ut terminum coexistentem. Deus enim non potest esse terminus pro-
prius talis respectus. Unde dicit Augustinus (4), undecimo De Trini-
tate, capitulo secundo :
quae visio
illa informatio sensus [Cod. P, fol. 270 Ra ]
dicitur et 15 a re visibili imprimitur, illa re detracta nulla remanet forma quae
inerat sensui dum esset illud quod videbatur. Quod autem sic 16 relative dicatur
visio ad visibile, intellectio ad intelligibile, patet per Philosophum (5),
quinto Metaphysicae, ubi dicit quod mensuratum et intellectum et scitum
dicitur ad aliquid, eo quod ad aliud ipsum 17 dicitur ; nam intellectum signi-
ficat habere intellectum, quia ipsius est intellectus ; et cetera.
Commentator (6): relatio
Ubi dicit
18 autem est duobus modis, scilicet : aut relatio
in substantia utriusque relati, aut relatio in substantia alterius tantum ; et in
altero propter illud. Et infra (7) : intellectus
non refertur ad intelligentem sed
ad intellectum, quoniam si ita esset, tune intellectus constitueretur per intel-
ligentem. Sed videtur esse e converso, scilicet quod intellectus non constituitur
per intellectum sed per rem intellectam, alioquin sequeretur quod id quod