Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

et de [Cod. Q, fol. 149 V' |
',n i 0DL1BE1 m
ista
i»i "i,i,i un M
[Cod.V.fol. 196 R'| verum eef quod qui plus
habet de scientia plus habet de conscientia : ista 'min ut dictum est, includit
actum voluntatis finis et inclinai ad actum roluntatit eiu quod i I adfinem :
et sic habens fcalem scientiam habel inclinationeni ad agendum taliî etiam
scientia pro eo quod includil voluntatem finis ex hoc habet ern< erca< tu- pra< •-
dictos, videlicet ligare ; et cetera.
Cum ergo secundum praedicta conscientia includat assensum intellectus
iudicantis aliquod particulare 22 agibile esse agendum. vnluntas non poferit.
ut videtur, contrarium eligere et agere nisi babeat contrarium iudicium de
eodem, cum voluntas niliil velit uisi secundum quod est a ratione iudicatum.
Et ideo videtur aliquibus quod ad hoc quod aliquis agat contra conscien-
tiam, oportet quod actus conscientiae cessei ive quod conscientia cesset
quantum ad actum suum et rémanent tantum in habitu el quod superveniat
notitia in actu contraria, prout 23
dicil Pbilosophus (3) quinto "
Ethicorum, : scientia in habitu de aliquo et scientia contrari;i de illo in actn
non répugnant, sed simul esse possunt. Et secundum hoc aliquis ha-
bens conscientiam de aliquo agendo in habitu et non in actu poterit agere
contra talem conscientiam per contrariam notitiam quam habet in actu.
Et ex hoc 25 concluditur quod agens contra conscientiam erroneam, cum
illud quod agit secundum se sit [Cod. P, fol. 271 V a ] bonum et cum illud
agat secundum rectam rationem, quia agit secundum notitiam contrariam
conscientiae erroneae, sic 26 agendo non débet dici peccare nec etiam proprie
agere contra conscientiam, nisi secundum quid et per accidens. Secundum
accidens autem in quantum agit contra conscientiam in eo existentem solum
in habitu et virtute. Habere autem huiusmodi conscientiam accidit habenti
notitiam contrariam in actu 27 secundum quid, non quia huiusmodi conscientia
in habitu et virtute non est simpliciter conscientia.
Praeterea si sic agens peccaret, cum non peccaret secundum quod agens
secundum conscientiam quam habet in actu, immo potius recte secundum hoc
ageret, simul in eodem actu abquis peccaret et recte ageret.
Sed ista positio non potest stare nisi sane exponatur ;
quoniam, secundum
quod illa 28 videtur praetendere, nullus posset agere contra 29 conscientiam
proprie loquendo, sed magis ageret ex ignorantia actuab eius quod dictât
conscientia remanens in habitu ; quod tamen est falsum. Qui enim agit secun-
dum conscientiam erroneam, ille potest dici agere 30 ex ignorantia. quia iudicat
esse bonum simpliciter et agendum illud quod agit. Sed qui agit contra conscientiam
sive rectam sive erroneam non iudicat illud quod agit esse bonum
simpliciter et legi divinae consonum ; immo potius contrarium. Item nullus
sic agens peccare simpliciter diceretur ; quod est [Cod. R, fol. 195 V a ] con-
tra communem doctrinam sacrorum doctorum dicentium quod qui agit contra
conscientiam aedificat ad gehennam.
Et ideo videtur in proposito distinguendum quod. cum quaeritur utrum
6*