Les Quodlibets Onze, Douze, Treize et Quatorze - Boston College

88 MAGISTRI GODEFEIDI DE FONTIBUS
promitteret ei aliquid aut minaretur 50 auferre quod pariter aut magis quam
ipsam rectitudinem vult nullatenus se ab illa quam aliquatenus vult averteret.
primum est quod voluntas ex deli-
Ex praemissis duo concluduntur :
beratione nunquam 51 eligit vel refugit aliquid faciendum vel non faciendum
[Cod. R, fol. 196 R a ] nisi secundum conformitatem ad iudicium rationis per
conclusionem syllogismi practici deductum ex aliquo principio sumpto ab
appetitu alicuius finis praevoliti, scilicet quem 52 fortius vult voluntas. Nec
tamen propter hoc potest dici quod huiusmodi quod voluntas sic eligit eonclusum
per syllogismum practicum nec potest non eligere tali syllogismo manente
in intellectu, sit causa ipsa voluntas finis et non intellectus, quia nec ipsa volun-
tas 53 potest esse in actu volendi finem nisi apprehendatur prius ab intellectu
ipse finis sub ratione convenientis ;
et sicut non potest non eligere eonclusum
deductum ex huiusmodi fine stante tali apprehensione, scilicet quod ex aes-
timatione 54 sumpta a voluntate finis deducitur, ita etiam stante tali apprehen-
sione de fine 55 quia scilicet sub ratione convenientis simpliciter apjtrehenditur,
,
non potest voluntas illum non velle nisi apprehendatur alius finis sub ratione
magis convenientis qui finem illum excludat, prout patet per Anselmum(ll)
ubi supra, ita quod semper actus intellectus per se et directe habet causalitatem
super actum voluntatis, et non e converso. Sed 56 unde hoc veniat quod intel-
lectus 57 nunc talem finem sic sub ratione convenientis apprehendit et voluntas
ex consequenti appétit, et in aha hora alium finem sub ratione magis conve-
nientis apprehendit ; et quomodo haec potestati nostrae subiacent specialem
requirit inquisitionem.
Tamen communiter [Cod. P, fol. 272 V b ] ab omnibus hactenus fuit
suppositum quod voluntas magis dicitur 58 activa et magis motiva sui ipsius
respectu eorum quae sunt ad finem et quae sunt conclusa per syllogismum
practicum quam respectu finis a quo ut ab omnibus, paucis exceptis, adhuc
hodie dicitur quod ipsa voluntas simpliciter movetur et fit in actu et non se
movet vel facit in actu respectu illius, sed ab illo facta in actu et mota respectu
eorum quae sunt illius finis inductiva, movet et agit se ipsam ad actum aliquo
modo per consiliationem discursivam rationis quam habet S9 movere quantum
ad exercitium actus. Non bene ergo dicitur quod sit consonum rationi et
auctoritatibus [Cod. Q,fol. 150 V a ] sanctorum et 60 doctorum quod non est
necessarium voluntatem in actu fieri secundum formam conclusionis particu-
laris syllogismi practici, sed quia ipsa voluntas potest eligere contrarium con-
clusi et facere vel saltem potest non velle et non eligere quod eonclusum est ;
quia, ut declaratum est, ex praemissis facta conclusione syllogismi practici,
voluntas non potest eligere contrarium nec potest non eligere eonclusum
nisi per conclusionem aliam, qua scilicet iudicetur quod prius eonclusum
secundum aliquid aliud sit non volendum vel non faciendum.
Et secundum hoc etiam est intelligendum 61 quod dicit Bernardus(12)
in libro De Libe.ro Arbitrio : voluntas
non semper ex ratione sed nunquam