AC 09 2008 (PDF, 1.76 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

Nr. 466 - 11.9.08 HOF VAN CASSATIE 1925
Het arrest bevestigt het beroepen vonnis, in zoverre het bij de uitspraak over de tegenvordering
van de verweerder de echtscheiding tussen de partijen in het nadeel van de eiseres
uitspreekt op grond van het vroegere artikel 231 van het Burgerlijk Wetboek. Het beslist
aldus op alle gronden die geacht worden hier volledig weergegeven te zijn en, in het
bijzonder, onder de titel "A-toepasselijke wet", op de volgende gronden:
"Standpunten van de partijen
Artikel 42, §2, eerste lid, van de wet van 27 april 2007 luidt als volgt: 'De vroegere artikelen
229, 231 en 232 (van het Burgerlijk Wetboek) blijven van toepassing op de procedures
van echtscheiding of scheiding van tafel en bed die zijn ingeleid voor de inwerkingtreding
van deze wet en waarvoor geen eindvonnis is uitgesproken'.
(De eiseres) die aan de term 'vonnis' een strikte betekenis geeft, betoogt dat die overgangsbepaling
enkel geldt voor de zaken waarin geen eindvonnis is uitgesproken en niet
voor die waarin geen eindarrest is uitgesproken, en dat het vroegere recht dus enkel van
toepassing blijft op de zaken die aanhangig zijn in eerste aanleg, met uitsluiting van die
welke aanhangig zijn bij een hof van beroep, waar de nieuwe wet dus onmiddellijk van
toepassing is (zie in die zin het artikel van professor J.-P. MASSON, 'La loi du 27 avril 2007
réformant le divorce', J.T., 2007, p. 537 e.v.).
Subsidiair, en ofschoon dat geval niet op haar betrekking heeft, geeft zij toe dat een uitzondering
op de onmiddellijke toepassing van de nieuwe wet in hoger beroep mogelijk
zou kunnen zijn voor de zaken die in beraad genomen zijn op het ogenblik van de inwerkingtreding
van de wet (zie in die zin, J.-CH. BROUWERS, 'La réforme du divorce - Le nouvel
article 301 du Code civil et le droit transitoire', Div. Act., juli-september 2007).
Volgens die zienswijze vraagt (de eiseres) aan het hof van beroep het onherstelbaar karakter
van de ontwrichting van het huwelijk van de partijen vast te stellen en de echtscheiding
uit te spreken op grond van het nieuwe artikel 229, §3, van het Burgerlijk Wetboek.
(De verweerder) deelt die zienswijze niet en is van oordeel dat de term 'vonnis', die in
een ruime betekenis moet worden opgevat, zowel doelt op een vonnis in eerste aanleg als
op een arrest in hoger beroep.
Hij betoogt bijgevolg dat de vroegere echtscheidingsgronden van toepassing blijven op
de zaken die op 1 september 2007 nog niet waren berecht en waarvoor geen eindvonnis of
eindarrest is uitgesproken, wat hier het geval is.
De beslissing van het hof [van beroep]
Bij lezing van artikel 42 van de nieuwe wet rijst wel degelijk de vraag wat de wetgever
bedoeld heeft met het woord 'eindvonnis'.
Twee oplossingen zijn mogelijk:
- ofwel moet het woord 'vonnis' in zijn strikte betekenis worden opgevat, namelijk als
een beslissing die door een rechtscollege in eerste aanleg is uitgesproken.
- ofwel in de algemene betekenis: een rechterlijke beslissing die ofwel in eerste aanleg
ofwel in hoger beroep is uitgesproken.
Het is van belang erop te wijzen dat het probleem van het overgangsrecht niet uitvoerig
besproken werd bij de parlementaire voorbereiding van de wet, zodat het zeer moeilijk is
de precieze bedoeling van de wetgever in verband met dit aspect van de hervorming te
achterhalen.
Meer bepaald valt niets te leren uit de verantwoording van het amendement Mahoux
(Amendement nr. 69, Gedr. St., Senaaat, zitt. 2006-2007, nr. 3-2068/3) en dit om de volgende
redenen:
1. Zij is onverenigbaar met de goedgekeurde tekst. De verantwoording van het amendement
doelde immers enkel op de zaken die nog in beraad zijn op het ogenblik van de in-