AC 09 2008 (PDF, 1.76 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

Nr. 452 - 5.9.08 HOF VAN CASSATIE 1865
Het Hof (Eerste kamer, Nederlandse afdeling) heeft zijn rechtspraak van 26 januari
2007 evenwel bevestigd, bij arrest van 12 juni 2008 9 , met een dictum dat geen twijfel
meer laat: “Verwijst de zaak terug 10 naar het(zelfde) Hof van Beroep”.
Ervan uitgaande dat deze drie arresten dus tot een “verwijzing” na cassatie beslissen,
bestaat de enige onverenigbaarheid (tussen de arresten van de Nederlandse afdeling, resp.
de Franse afdeling) in de aanwijzing van de verwijzingsrechter. Dit is de reden waarom de
zaak thans in voltallige zitting wordt behandeld: het Hof zal dienen te beslissen of, na
cassatie, deze zaak dient te worden verwezen naar een ander of hetzelfde hof van beroep
(dan wel of er geen aanleiding is tot verwijzing).
3. Artikel 1110, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt:
“Ingeval cassatie wordt uitgesproken met verwijzing, heeft deze plaats naar het gerecht
in hoogste feitelijke aanleg van dezelfde rang als datgene dat de bestreden beslissing
gewezen heeft”.
Krachtens het artikel 2 van dit Wetboek is deze bepaling in de regel toepasselijk op alle
rechtsplegingen.
In burgerlijke (en handels-)zaken, beheerst door het algemeen rechtsbeginsel van de
autonomie van de procespartijen en het beschikkingsbeginsel (art. 1138, 2° en 3°, Ger.
W.), is de verwijzing na cassatie alleszins de regel.
Artikel 1110 van het Gerechtelijk Wetboek kan immers niet los gelezen worden van artikel
147, tweede lid van de Grondwet, krachtens hetwelk het Hof, als cassatierechter, niet
in de beoordeling van de zaken zelf treedt, welke regel geen uitzondering lijdt 11 . Deze
grondwettelijke taak van het Hof is ertoe beperkt om, bij vaststelling van een onwettigheid,
het geschil terug te plaatsen in de toestand waarin het zich bevond voordat de aangevochten
beslissing was genomen 12 . Als “rechter van het recht” vervangt de cassatierechter
de beslissing die hij heeft vernietigd niet. Hij beoordeelt de partijen niet. Zijn wettigheidtoezicht
beperkt zich tot de bestreden beslissing. Hij mag het geschil dus nooit
“evoceren” 13 . Bovendien openen de artikelen 1119 en 1120 van het Gerechtelijk Wetboek
a.h.w. een “colloquium” tussen het Hof van Cassatie en de feitenrechter in die zin dat een
dossier na cassatie in principe nog ter beoordeling aan een feitenrechter moet worden
voorgelegd 14 .
Hoewel deze verwijzingsregel niet absoluut is, werd daarvan dus slechts hoogst
uitzonderlijk afgeweken 15 .
9 A.R. C.07.0121.N, www.cass.be.
10 Eigen cursivering.
11 P.G. R. HAYOIT DE TERMICOURT, “Propos sur l’article 95 de la Constitution”, rede uitgesproken bij
de plechtige openingszitting van het Hof van 15 september 1954, Brussel, Établissement Émile Bruylant
1954, 5 en 29.
12 C. STORCK, “Le renvoi au juge du fond dans la procédure en cassation en matière civile”, in: Liber
amicorum Pierre Marchal, Brussel, Larcier, 2003, (209), 217, nr. 12 en 220, nr. 15.
13 J.F. VAN DROOGHENBROECK, Cassation et juridiction. Iura dicit Curia, Brussel, Bruylant, 2004,. 137,
nr. 117 en de voetnoot (365).
14 F. DUMON, “Art. 1110 Ger.W.”, Gerechtelijk recht. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van
rechtspraak en rechtsleer, Kluwer Rechtswetenschappen België, 6, 6b.
15 Zie de voorbeelden in de oude rechtspraak van het Hof, aangehaald door C. STORCK, “Le renvoi au
juge du fond dans la procédure en cassation en matière civile”, in: Liber amicorum PIERRE MARCHAL,
Brussel, Larcier, 2003, (209), 213, nr. 18; A. FETTWEIS, Manuel de procédure civile, Faculté de droit,
Luik, 1987, 559, nr. 872; J.F. VAN DROOGHENBROECK, Cassation et juridiction. Iura dicit Curia,
Brussel, Bruylant, 2004, 138, nr. 118, die F. RIGAUX (La nature du contrôle de la Cour de cassation,
Brussel, Bruylant, 1966, 25, nr. 19).citeert: “si les deux règles sont proches l’une de l’autre et que,
en principe, la seconde constitue une mise en oeuvre de la première, on ne saurait les confondre: en
effet, alors que le devoir de s’abstenir de connaître du fond s’impose au juge de cassation, sans
souffrir d’exception, la loi permet, dans certains cas, la cassation sans renvoi”.