l. ULUSLARARASI SPOR HUKUKU KURULTAYI - Ankara Barosu

I. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayı
Genel Müdürlüğünün yasalarında ha kemlerden söz ediliyor. Ancak bunların
ortak bir tanımlaması yok. Hakemden, spor müsabakalarını “yöneten” kişi
olarak söz ediliyor. FİFA’nın kural 5’inde hakem için şöyle ifade var: “…Her
maç oyun kurallarını uygulamada tam yetkili olarak atanan bir hakem tarafından
yönetilir. Bu kişi oyun kurallarını uygular, oyunu yardım cı hakemle, varsa
dördüncü hakemle işbirliği içinde yönetir…” Bu tanımlamadan çıkardığımız
unsurlar şu: Demek ki hakem atamayla göreve gelir, oyun kurallarını uygular,
maçı yönetir, tek yetkilidir ve kararları kesindir. Dünyada Futbol Sporunun
kurallarını koyan,değiştiren,kaldıran ve 216 devletin üye olduğu FIFA’ya göre
Hakem Yönetendir.
3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki
Yasa mızın 16. maddesine bakıyoruz, orada da aynı ifade var. “…Futbol takımı
bulunan kulüplerin yapacakları resmi ve özel futbol müsabakalarının yönetimini
ve bu mü sabakalarda çıkan teknik anlaşmazlıkların çözümünü yapan kişi…” olarak
hakemi tanımlıyor.
Halbuki bizim daha evvel ifade etmeye çalıştığımız “HKM” kökünden oluşan
an latımda hakem kelimesinin yargılayan, mahkeme eden, hüküm veren kişi anlamına
geldiği şeklinde bir açıklama vardı. Kelimenin anlamından ve yaptıkları
fonksiyon dan yola çıkarak acaba spor hakemi bir yargıç mıdır, yoksa yönetici
midir? Soru sunu yanıtlamamız gerekmektedir.
Yönetmek; olaylara müdahale etmek, yön vermek, yönetim kadrosunu belirlemek,
istediği sonucu almaktır. Yöneticinin, yönettiği olayda belirlediği hedeflere
ulaşma amacı vardır. Spor Hakemin ise böyle bir misyonu yoktur. Hakem bir
spor müsabakasını yönetmez. Eğer yönetseydi bir takımın hangisinin galip geleceğine
karar verebilirdi, bir maçın kaç dakika oynanacağına o karar verebilirdi,
o maçla il gili olarak da her türlü organizasyonu yapma yetkisine sahip olurdu.
Onun için bizim görüşümüz hakemin böyle bir fonksiyonu olmadığı için hakem
yöneten değildir. Spor Hakeminin asıl fonksiyonu yargılama işlevidir. O nedenle
de hakem sözcüğü sporun değil, hukukun bir kavramı olarak karşımıza çıkar.
Hakemin yönetim görevi yok mu? Elbette ki var, biraz sonra bunları sırasıyla size
ifade etmeye çalışacağım, ama temel yargılama görevinin yanında yönetim görevi
çok belirli yerlerde ve çok kısıtlı olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyleyse hakem
yöneten değil, yargılayandır. Bunların adının da spor yargıcı olarak değiştirilmesi
gerekir. Hakem maçı yönet mez, hakem maçı yargılar.
Bu sözcüklerim ilk bakışta 1982 Anayasasının 9 ve 10. maddelerine aykırı gibi
algılanabilir. Zira Anayasamızın 9. maddesi diyor ki; yargı yetkisi Türk Milleti
adına bağımsız mahkemelerce kullanılır, 10. maddesi de diyor ki, hiçbir kişiye,
aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Siz bu yargı yetkisini hakem denilen
insan lara verirseniz onlara bir imtiyaz tanınmış olmaz mısınız? Diye soru
sorabilirsiniz.
321