l. ULUSLARARASI SPOR HUKUKU KURULTAYI - Ankara Barosu

Ankara Barosu Yayınları
322
Yargı işlevinde HAKİM ve HAKEM ;
Öyleyse bildiğimiz şeyleri hatırlayalım. Yargıda hakem ve hâkim konusunu
kar şılaştırmalı olarak bir sütuna dökelim.Elbette, yargı hayatımızda asıl olan genel
mahkemeler ve tabii hâkim ilkesidir. Bunu inkâr etmiyoruz, asıl olan budur.
Bunun dışında da anayasamızda herhangi bir ayrık hüküm bulamıyoruz. Öyleyse
hakem sözcüğü bunun arasına nasıl girmiştir? Bunun arasına giren hakem sözcüğü
he pinizin bildiği gibi Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasamızın 516. maddesindeki
TAH KİM müessesesi ile girmiştir.
Globalleşen dünyada taraflar, bilmedikleri ve nasıl uygulanacağına güvenemedikleri
karşı tarafın hukukuna ve yargısına teslim olmak istememektedirler.
Genel yargıya, gerek süre yönünden, gerek bağımsızlık, bağlantısız ve isabet yönünden,
özellikle spesiyal konularda ihtisas ve hızlılık yönünden zaman­zaman
sarsılan inancımız hakem konusunu gün be gün ortaya çıkarmaktadır. Sanıyorum
ki, meslektaşlarımın büyük bir çoğunluğu artık yaptıkları sözleşmelere özellikle
ha kem şartını, tahkim şartını koymaya başladılar. Bu nedenle genel yargının içerisinde
çok özel düzenlenmiş bir statüyle hakem dediğimiz insanlar genel yargının
içerisin de yer almaktadırlar.
Spor hakemi veya özel hukuk hakemi Genel Yargının içerisinde çok özel bir
ko nuyu yargılayıp hükme bağlayan kişilerdir. Her ikisinin ortak yanı, karşılarına
gelen anlaşmazlığı, kendine özel yargılama yoluyla yargılayıp karar vererek çözmeleridir.
Öyleyse her hâkim bir hakemdir, fakat her hakem bir hâkim değildir.
Hâkimi ve Spor Hakemlerini başka bir açıdan karşılaştırmak istersek şöyle
diye biliriz; Hakimlik, Anayasayla kurulmuş olup kuvvetler ayrılığı ilkesinin bir
sonucu dur. Anayasamızın da 140. maddesinde düzenlenmişlerdir. Spor hakemi
ise özel yasa hükmüyle kurulmuş ve sporun bir gereğidirler. Hâkimler hukuk eğitimi
almış ve devlet adına stajını yapmış devlet memurudurlar. Spor hakemi ise
hukuk eğiti mi almamış olabilir, ancak konunun mesleki eğitimlisi ve tecrübelisidirler.
Hâkim, olayları sonradan öğrenir, delil toplar, bilirkişi kullanır, tanık dinler
yargılar ve karar verir. Spor Hakemi ise olayların içindedir, bizzat görür, yargılar,
kararını verir, de lil toplamaz, bilirkişiye gidemez. Yani olayın hem savcısı, hem
kanıtı, hem delili, hem tanığı, hem bilirkişisi, hem de yargıcıdır. Hâkim kararlarına
üst mahkemede itiraz edilebilir, üst yargı yolları bu kararlara karşı açıktır.
Spor hakemlerinin kararları ise kesindir. Hâkimler maaşlarını devletten alır, ücretli
veya ücretsiz başka bir iş yapamazlar. Spor hakemleri ise ücretlerini kendini atayan
taraflardan alır. Kendi özel işini ve mesleğini yapabilir. Bu sözcük size ters gelebilir.
Yani “Fenerbahçe’yle Galatasaray maç yapıyorsa, Cem Papila’nın maaşını bu iki
kulüp mü veriyor?” gibi bir soru kafanızda uyanabilir, Her müsabaka hâsılatından
hakem ücretleri kulüpler tarafından federasyona yatırılır ve ücret bu paradan Federasyonlarca
hakemlere ödenir. Hâkimler millet adına yargılama yapar, spor hakemleri
ise taraflar adına ve taraflar için yargılama yaparlar. Ancak her ikisinde
ortak bir nokta var, her ikisi de yargılar ve çekişmeyi çözen kararları verirler.