Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Kontynuuj¹c wyst¹pienie Prezes NIK zaznaczy³, ¿e 27 sierpnia 2003 r. Minister Skarbu Pañstwa poinformowa³
przewodnicz¹cego Komisji ds. Kontroli Pañstwowej, i¿ zastrze¿enia do wyst¹pienia po kontroli w Ministerstwie
Skarbu Pañstwa nie zostan¹ przes³ane do NIK, lecz przedstawione bêd¹ na posiedzeniach komisji sejmowych.
Dzia³ania ministra wskazywa³y, ¿e nie bêdzie siê stosowa³ do opisanych prawem procedur i zamiast
skierowaæ zastrze¿enia do Kolegium NIK, wybiera dyskusjê na p³aszczyŸnie politycznej. Nastêpnie, w dniach
10 i 11 wrzeœnia 2003 r., odby³o siê posiedzenie Komisji ds. Kontroli Pañstwowej, poprzedzone listem przewodnicz¹cego
Komisji do Prezesa NIK, zawieraj¹cym propozycjê w³¹czenia cz³onków prezydium Komisji do prac
nad ostateczn¹ wersj¹ Informacji o „Raporcie otwarcia” oraz zatwierdzenia jej przez Kolegium NIK poszerzone
o pos³ów. Propozycja ta nie zosta³a przyjêta – udzia³ pos³ów w redagowaniu Informacji by³by nieusprawiedliwion¹
ingerencj¹ w ustalony porz¹dkiem prawnym, niezale¿ny proces kontrolny.
Prezes NIK zwróci³ te¿ uwagê, ¿e propozycja przewodnicz¹cego Komisji nast¹pi³a wkrótce po akcji ABW
z 19 sierpnia 2003 r. i zatrzymaniu – pod zarzutem naruszenia tajemnicy pañstwowej – jednego z kontrolerów
NIK. Nie wnikam w zasadnoœæ tych zarzutów – stwierdzi³ Prezes NIK – jednak forma zatrzymania kontrolera,
prowadzanie go po Izbie w kajdankach przez funkcjonariuszy z odkryt¹ broni¹, musi budziæ sprzeciw. Pracownicy
Izby jednoznacznie zinterpretowali tê demonstracjê jako próbê ich zastraszenia.
W kolejnym posiedzeniu Komisji ds. Kontroli Pañstwowej, jak stwierdzi³ Prezes NIK, oprócz przedstawicieli
Izby, uczestniczy³y tak¿e osoby reprezentuj¹ce Ministerstwo Skarbu Pañstwa. Dosz³o zatem do sytuacji, ¿e
debata na temat niezakoñczonej kontroli mia³a siê toczyæ z udzia³em podmiotu, który zosta³ jej poddany. W ocenie
NIK by³a to ingerencja w proces kontrolny, próba nacisku na Izbê i usi³owanie zapewnienia sobie wp³ywu na
ostateczn¹ treœæ ustaleñ kontroli.
W koñcowej czêœci wyst¹pienia, Prezes NIK przywo³a³ fragment deklaracji z Limy, 1/ stwierdzaj¹c jednoczeœnie,
¿e ustawodawstwo polskie wype³nia te standardy. Obowi¹zuj¹ce przepisy prawa – z Konstytucj¹ RP i ustaw¹
o NIK – gwarantuj¹c niezale¿noœæ kontroli pañstwowej, jasno precyzuj¹, które podmioty i w jakim zakresie mog¹
byæ kontrolowane przez Izbê. Warto zadbaæ o to, by praktyka stosowana przez wszystkie organy pañstwa, a nie
tylko przez NIK, by³a zgodna z duchem ustawowych zapisów, albowiem tylko takie dzia³ania gwarantuj¹ stabilnoœæ
demokratycznego pañstwa. Powo³uj¹c siê na postanowienia Konstytucji RP, stanowi¹ce o niezale¿noœci
NIK od w³adzy wykonawczej, Prezes NIK zwróci³ siê nastêpnie do Sejmu RP o obronê tych wartoœci i zapewnienie
przestrzegania ³adu konstytucyjnego w funkcjonowaniu kontroli pañstwowej.
Wyst¹pienie Prezesa NIK na 54. posiedzeniu Sejmu RP
Przedstawiaj¹c stanowisko Izby w sprawie systemowych rozwi¹zañ zapobiegaj¹cych korupcji, dokonania
NIK w tej sferze, a tak¿e koncepcjê Narodowego systemu prawoœci, Prezes NIK stwierdzi³, ¿e korupcja kosztuje
– zarówno pañstwo, jak i spo³eczeñstwo. Mo¿na wyró¿niæ jej makrofiskalne koszty, ograniczenie produktywnych
inwestycji i wzrostu gospodarczego, jak równie¿ koszty spo³eczne, polegaj¹ce na utracie zaufania obywateli
do instytucji publicznych. Korupcja podwa¿a bowiem podstawy praworz¹dnoœci, dyscyplinê podatkow¹, porz¹dek
i bezpieczeñstwo publiczne, narusza poszanowanie dla relacji obywatel – pañstwo. Jest ona sygna³em,
¿e w relacjach pañstwo – spo³eczeñstwo wystêpuj¹ powa¿ne nieprawid³owoœci.
Izba – jak stwierdzi³ Prezes NIK – od wielu ju¿ lat podejmuje dzia³ania w sferze zapobiegania korupcji.
Dotychczasowe doœwiadczenia ujête zosta³y m.in. w publikowanych corocznie sprawozdaniach z dzia³alnoœci
NIK oraz przedstawionych Sejmowi RP i opinii publicznej opracowaniach przekrojowych. W dokumentach tych
wskazuje siê obszary zagro¿eñ korupcj¹ w funkcjonowaniu instytucji publicznych, a tak¿e mechanizmy sprzyjaj¹ce
tym zachowaniom.
1/
Deklaracja z Limy: ... Najwy¿sze instytucje kontrolne mog¹ wype³niaæ swoje zadania jedynie wtedy, gdy s¹ niezale¿ne od jednostek kontrolowanych
i chronione przed naciskami z zewn¹trz. Niezale¿noœæ najwy¿szej instytucji kontrolnej gwarantowana przez konstytucjê i ustawê oznacza, i¿ powinna ona
otrzymaæ prawo do szerokiej inicjatywy i autonomii, nawet wtedy gdy dzia³a jako przedstawiciel parlamentu i podejmuje kontrole w jego imieniu.
Dzia³alnoœæ kontrolna Najwy¿szej Izby Kontroli
101