Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Tytu³ kontroli Cel Zakres
Finansowanie wydatków
na drogi publiczne
w 2002 r.
Ocena dzia³alnoœci organów administracji
rz¹dowej oraz jednostek samorz¹du
terytorialnego w sferze finansowania
budowy, modernizacji i utrzymania
dróg publicznych w 2002 r.
Kontrolê przeprowadzono w Generalnej
Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad,
w 39 urzêdach gmin, w zarz¹dach
dróg w³aœciwych dla 18 starostw
powiatowych, 14 urzêdów miast
i 13 urzêdów marsza³kowskich oraz
w 1 urzêdzie marsza³kowskim i 2 starostwach.
Nawierzchniê tward¹ ma w Polsce tylko 67% dróg, jednak w gminach ju¿ tylko 46%
Synteza
szos. Gdyby stosowaæ w Polsce unijne kryteria dopuszczania dróg do eksploatacji,
to okaza³oby siê, ¿e ponad po³owê trzeba zamkn¹æ z powodu niebezpieczeñstwa, jakim grozi jazda po nich. Istnieje te¿
powa¿ne niebezpieczeñstwo katastrof budowlanych z powodu z³ego stanu technicznego obiektów mostowych – co mo¿e
groziæ koniecznoœci¹ wy³¹czania z eksploatacji niektórych odcinków dróg. Okolicznoœci te stanowi¹ powa¿ne zagro¿enie
dla funkcjonowania systemu transportowego kraju.
Stan techniczny polskich dróg jest niezadowalaj¹cy i ci¹gle siê pogarsza. G³ówn¹ tego przyczyn¹ jest fakt, ¿e zu¿ywaj¹ce
siê i ulegaj¹ce zniszczeniu drogi nie s¹ w porê odbudowywane. Dla szos budowanych w latach 70. przewidywano
dwudziestoletni¹ trwa³oœæ. W praktyce musz¹ one wytrzymywaæ znacznie d³u¿ej bez interwencji drogowców, przy znacznie
wiêkszym natê¿eniu ruchu w porównaniu z za³o¿eniami przyjêtymi przy ich projektowaniu.
Kontrola NIK wykaza³a tymczasem, ¿e w 2002 r. tylko w niewielkim stopniu by³y zaspokajane potrzeby wynikaj¹ce
z pogarszaj¹cego siê stanu dróg publicznych. Kontrolowane przez NIK jednostki odnowienie nawierzchni szos zrealizowa³y
w wypadku dróg krajowych w 6%, wojewódzkich – 3%, powiatowych – 6% i gminnych – 28%. Budowa nowych dróg
tak¿e nie sz³a im raŸno i potrzeby by³y zaspokajane w odniesieniu do dróg krajowych w 5%, wojewódzkich – w 8%, powiatowych
– w 1%, gminnych – w 4%.
Szczególnie niepokoi, ¿e mimo tej alarmuj¹cej sytuacji nie by³y wykonywane plany wydatków na finansowanie dróg
publicznych przez wszystkich zarz¹dców. I tak, jeœli plan wydatków Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad ustalono
w 2002 r. na ponad 4,1 mld z³, to wydano tylko 84% tej kwoty. Plan wydatków zarz¹dców dróg wojewódzkich zrealizowany
zosta³ w 94%, powiatowych – w 98%, a gminnych – w 88%.
G³ówn¹ przyczyn¹ niewykonywania przez badane jednostki planów wydatków na finansowanie dróg by³o – w ocenie
NIK – niew³aœciwe przygotowanie zarz¹dów do realizacji tych zadañ. Ustalenia kontroli ujawni³y istotne opóŸnienia w przygotowywaniu
dokumentacji technicznej, uzyskiwaniu pozwoleñ budowlanych i organizacji udzielania zamówieñ publicznych
na wykonanie robót drogowych. Ujawniono te¿ wypadki prowadzenia inwestycji bez dysponowania prawami w³asnoœci
do terenu pod budowê, braku kompletu pozwoleñ przed przyst¹pieniem do realizacji zadania i nierzetelnego przygotowania
dokumentacji inwestycyjnej. Wiele zadañ finansowano i wykonywano w wymiarze daleko mniejszym od zaplanowanego,
wskutek d³ugotrwa³ej procedury przetargowej. Inwestycje wstrzymywane by³y te¿ przez masowe odwo³ania od
pozwoleñ na budowê i pozwoleñ wodno-prawnych.
Badanie udzielania i realizacji zamówieñ publicznych w skontrolowanych zarz¹dach dróg wykaza³o, ¿e wiêkszoœæ
zarz¹dów udziela³a zamówieñ zgodnie z przepisami. Wystêpowa³y jednak wypadki dzia³añ niezgodnych z wymogami
ustawy o zamówieniach publicznych. Kontrolerzy NIK ustalili, ¿e z naruszeniem obowi¹zuj¹cego prawa wydatkowano
w badanych jednostkach prawie 1,2 mln z³. M.in. ustalono, ¿e nie og³aszano przetargów w sytuacji, gdy – zgodnie z przepisami
– by³o to obligatoryjne.
Wa¿niejsze wnioski
– zintensyfikowanie przez Ministra
Infrastruktury nadzoru nad dzia³alnoœci¹
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad;
– pe³ne wykorzystanie pozostaj¹cych
do dyspozycji œrodków na finansowanie
budów i remontów dróg przez Generaln¹
Dyrekcjê oraz zarz¹dy dróg;
– usprawnienie procesu planowania
i realizacji inwestycji drogowych.
29