Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Tytu³ kontroli Cel Zakres
Zawieranie i realizacja
umów o oddanie
przedsiêbiorstwa
pañstwowego
do odp³atnego
korzystania – w latach
1999-2002 (I pó³rocze)
Ocena prawid³owoœci przeprowadzania
realizowanej przez wojewodów
prywatyzacji przedsiêbiorstw pañstwowych,
polegaj¹cej na oddawaniu
ich do odp³atnego korzystania na podstawie
umowy miêdzy Skarbem Pañstwa
a spó³kami utworzonymi z udzia-
³em pracowników.
Kontrolê przeprowadzono w 11 urzêdach
wojewódzkich, 9 delegaturach
Ministerstwa Skarbu Pañstwa oraz
w 51 spó³kach, którym przekazano do
odp³atnego korzystania prywatyzowane
przedsiêbiorstwa pañstwowe.
Niekorzystna koniunktura gospodarcza, a tak¿e pogorszenie siê sytuacji ekonomiczno-finansowej
sprawi³y, ¿e prywatyzacja bezpoœrednia przedsiêbiorstw, przez
Synteza
oddanie ich do odp³atnego korzystania spó³kom utworzonym z udzia³em pracowników, zosta³a w latach 1999-2002 znacznie
zahamowana. Zgodnie z ustaw¹ o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiêbiorstw pañstwowych, prywatyzacja bezpoœrednia
polega na rozporz¹dzeniu wszystkimi sk³adnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiêbiorstwa przez jego
sprzeda¿, wniesienie do spó³ki albo oddanie do odp³atnego korzystania. Zarz¹dzenie o prywatyzacji bezpoœredniej wydaje
organ za³o¿ycielski za zgod¹ ministra w³aœciwego ds. Skarbu Pañstwa.
Przyjmuj¹c dokument pn. Strategia dzia³añ prywatyzacyjnych w sektorze ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw w obszarze
dzia³ania Ministra Skarbu Pañstwa, Rada Ministrów uzna³a, ¿e do prywatyzacji bezpoœredniej nie bêd¹ typowane firmy
w z³ej kondycji ekonomicznej, chyba ¿e uzyska siê pisemne gwarancje inwestorów zapewnienia Ÿróde³ finansowania nak³adów
inwestycyjnych. W wyniku kontroli NIK ujawniono jednak wypadki, ¿e organy za³o¿ycielskie przedsiêbiorstw pañstwowych,
d¹¿¹c do wykonania planów prywatyzacji bezpoœredniej, nie przestrzega³y tej normy.
Wojewodowie nie osi¹gali w pe³ni iloœciowych celów prywatyzacji bezpoœredniej. Tempo tych przekszta³ceñ nie gwarantowa³o
zrealizowania zamierzeñ administracji rz¹dowej, która planowa³a zakoñczenie prywatyzacji bezpoœredniej do
czasu wejœcia do Unii Europejskiej. W opinii NIK, sytuacja ta spowodowana zosta³a przes³ankami obiektywnymi, czyli
recesj¹ gospodarcz¹ i trudnoœciami w pozyskaniu wiarygodnych inwestorów dla projektów prywatyzacyjnych.
Podczas kontroli NIK stwierdzono, ¿e w 16% wypadków wojewodowie zaakceptowali w negocjacjach ze spó³kami
pracowniczymi przejmuj¹cymi przedsiêbiorstwa ustalenie umownej ich wartoœci poni¿ej dolnej granicy wynikaj¹cej z wyceny.
Postêpowanie takie motywowano wzglêdami spo³ecznymi, m.in. koniecznoœci¹ przekonania za³ogi do prywatyzacji
oraz gospodarczymi, np. trwa³ym obni¿eniem rentownoœci, co przy wiêkszych obci¹¿eniach finansowych mog³o powodowaæ
trudnoœci w wykonywaniu zobowi¹zañ przez spó³ki.
W ocenie Izby, oddawanie przedsiêbiorstw do odp³atnego korzystania – nieobjête procedurami przetargu publicznego
– poni¿ej wartoœci rynkowej stanowi okolicznoœæ korupcjogenn¹. W sytuacji, gdy przedsiêbiorstwa dysponuj¹ce atrakcyjnym
maj¹tkiem przejmowane s¹ przez spó³ki, gdzie wiêkszoœciowe udzia³y maj¹ pojedynczy akcjonariusze, dla których
spó³ka pracownicza jest tylko przejœciow¹ form¹ prowadz¹c¹ do przejêcia kontroli nad okreœlonym sk³adnikiem tego maj¹tku,
g³ówni udzia³owcy spó³ek mog¹ byæ zainteresowani kontaktami z urzêdnikami decyduj¹cymi o warunkach prywatyzacji.
Ich przychylnoœæ umo¿liwia szybkie zrealizowanie zysku wynikaj¹cego z ró¿nicy ceny nabycia maj¹tku i jego wartoœci
rynkowej.
NIK negatywnie ocenia te¿ wprowadzanie do umów o odp³atnym korzystaniu z przedsiêbiorstw postanowieñ gwarantuj¹cych
ministrowi i wojewodom prawo do desygnowania swych przedstawicieli do rad nadzorczych. Jest to nieuprawniona
ingerencja w sferê prerogatyw zagwarantowanych udzia³owcom i akcjonariuszom spó³ek przepisami Kodeksu spó³ek
handlowych.
Wa¿niejsze wnioski
– zaniechanie praktyki oddawania do
odp³atnego korzystania przedsiêbiorstw
w z³ej kondycji ekonomicznej,
bez pisemnych zobowi¹zañ inwestorów
zewnêtrznych do sfinansowania nak³adów
inwestycyjnych;
– zaniechanie oddawania przedsiêbiorstw
do odp³atnego korzystania
poni¿ej ich wartoœci ustalonej w oszacowaniu
dla celów prywatyzacyjnych;
– zaprzestanie zobowi¹zywania spó³ek
do powo³ywania do rad nadzorczych
przedstawicieli wyznaczonych przez
ministra lub wojewodów.
81