Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
unków prawno-ekonomicznych. Wp³ywa³ na ni¹<br />
z jednej strony obowi¹zuj¹cy system prawa podatkowego,<br />
z drugiej zaœ – ogólna sytuacja gospodarcza.<br />
Zmniejszenie siê wp³ywów z tego podatku by³o<br />
g³ównie wynikiem pogorszenia siê kondycji finansowej<br />
podmiotów gospodarczych, spowodowanego<br />
spadkiem popytu krajowego oraz utrzymywaniem siê<br />
mocnego kursu z³otego w stosunku do euro i dolara<br />
amerykañskiego.<br />
Istotny wp³yw na poziom dochodów mia³y tak¿e<br />
systemowe ulgi podatkowe. Jakkolwiek skutki finansowe<br />
tych ulg wykazywa³y tendencjê malej¹c¹, tym<br />
niemniej stanowi³y one wci¹¿ znacz¹c¹ czêœæ kwoty<br />
nale¿nego podatku. Innym czynnikiem oddzia³uj¹cym<br />
na wysokoœæ wp³ywów by³o zani¿anie podstawy opodatkowania<br />
przez podatników, przede wszystkim<br />
w wyniku niezgodnego z przepisami zaliczania do<br />
kosztów uzyskania przychodów wydatków, które nie<br />
zosta³y poniesione w celu uzyskania przychodów, ani<br />
nie stanowi³y kosztów ich uzyskania. Takim praktykom<br />
sprzyja³a relatywnie niewielka liczba kontroli dokonywanych<br />
przez urzêdy skarbowe – w 2000 r. skontrolowano<br />
2,9% podatników, rok póŸniej – 2,3%. Wspomniana<br />
tendencja by³a tym bardziej naganna, ¿e<br />
w owym czasie udzia³ kontroli, których efektem by³<br />
dodatkowy przypis podatku, zwiêkszy³ siê z 58%<br />
w 2000 r. do 62% – w 2001 r.<br />
Oceniaj¹c pozytywnie podjête przez Ministerstwo<br />
Finansów dzia³ania, maj¹ce na celu zwalczanie praktyki<br />
przerzucania dochodów za granicê za poœrednictwem<br />
cen transferowych, Izba uzna³a jednak, ¿e zjawisko<br />
to nie zosta³o w pe³ni rozpoznane. Dotychczasowe<br />
nieliczne kontrole nie pozwoli³y okreœliæ jego skali<br />
i wskazaæ, na ile taki transfer zagra¿a³ skutecznoœci<br />
poboru podatku.<br />
Jednym z mankamentów systemu podatkowego<br />
w badanym okresie by³a jego niestabilnoœæ. Czêste<br />
zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych<br />
(nowelizowana by³a 15-krotnie) i ustawy – Ordynacja<br />
podatkowa (nowelizowana 14-krotnie) nie sprzyja³y<br />
jasnoœci i spójnoœci tych aktów prawnych. Zbyt<br />
ma³y by³ równie¿ stopieñ zaawansowania prac nad<br />
ujednoliceniem zasad opodatkowania dochodów<br />
z dzia³alnoœci gospodarczej. Stan ten, z punktu widzenia<br />
potencjalnych podatników, niew¹tpliwie nie przyczynia³<br />
siê do budowy zaufania do organów pañstwa.<br />
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób<br />
prawnych nie w pe³ni dostosowano równie¿ do dyrektyw<br />
Rady Unii Europejskiej.<br />
Oceniaj¹c ca³okszta³t badanej dzia³alnoœci, <strong>NIK</strong><br />
uzna³a, ¿e nie w pe³ni zadowalaj¹ca realizacja dochodów<br />
z tytu³u tego podatku by³a czêœciowo konsekwencj¹<br />
niestabilnoœci systemu podatkowego, a tak¿e nastêpstwem<br />
fiskalizmu i restrykcyjnoœci obowi¹zuj¹cych<br />
przepisów podatkowych, co ogranicza³o aktywnoœæ<br />
gospodarcz¹ osób prawnych. Zdaniem <strong>NIK</strong>, w Polsce<br />
konieczna jest kompleksowa reforma systemu, obejmuj¹ca<br />
wszystkie jego elementy – zasady opodatkowania,<br />
organizacjê i kontrolê wymiaru, poboru oraz<br />
egzekucji podatków.<br />
3. Swoiste dope³nienie dwóch poprzednich kontroli<br />
stanowi³a kontrola sprawdzaj¹ca stosowanie ulg<br />
podatkowych przez organy gmin województwa<br />
wielkopolskiego oraz skutecznoϾ egzekwowania<br />
zaleg³oœci podatkowych [por. za³. Nr 3, str. 86].<br />
Wykaza³a ona, ¿e w porównaniu ze stanem zastanym<br />
w czasie wczeœniejszej kontroli koordynowanej, przeprowadzonej<br />
w 2000 r., w skontrolowanych jednostkach<br />
nie nast¹pi³a widoczna poprawa. Stwierdzono<br />
wówczas, i¿ administracja samorz¹dowa nie by³a przygotowana<br />
do pe³nienia roli aparatu wspomagaj¹cego<br />
organy podatkowe pierwszej instancji. Po zakoñczeniu<br />
badañ w 6 jednostkach, do prezydentów, burmistrzów<br />
i wójtów miast i gmin skierowano wówczas 31<br />
wniosków, m.in. w sprawie bardziej rygorystycznego<br />
nadzorowania przygotowania decyzji w sprawie ulg<br />
podatkowych, uporz¹dkowania ewidencji, radykalnej<br />
poprawy skutecznoœci egzekwowania zobowi¹zañ<br />
podatkowych, zwiêkszenia zakresu i liczby kontroli<br />
podatkowych. W rezultacie kontroli sprawdzaj¹cej<br />
stwierdzono, ¿e w pe³ni wykonanych zosta³o tylko 11<br />
wniosków, czêœciowo zaœ – 17. W ¿adnej gminie nie<br />
zrealizowano wszystkich wniosków.<br />
W poszczególnych gminach podatki lokalne 2/ wynosi³y<br />
od 2,2 mln z³ do 33,7 mln z³ rocznie i stanowi³y<br />
od 15% do 30% ich dochodów, w jednej siêgnê³y na-<br />
2/<br />
W ogólnych kwotach podatków lokalnych najwiêkszy udzia³ mia³ podatek<br />
od nieruchomoœci (od 67% do 96%). Na drugim miejscu znajdowa³ siê<br />
podatek rolny – w granicach od ok. 1% do prawie 27%. Podatek od œrodków<br />
transportowych stanowi³ od 2% do 8%. Do 2% dochodów z podatków<br />
lokalnych przynosi³y ³¹cznie podatki: leœny i od posiadania psów.<br />
1.<br />
169
Change language