Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
zenia, ¿e niechêæ do kontroli mo¿e siê braæ z chêci<br />
ukrycia nieprawid³owoœci, a mo¿e te¿ i korupcji.<br />
Uwagi koñcowe i wnioski<br />
1) Kontrole prowadzone w <strong>2003</strong> r. ujawni³y wiele<br />
przyk³dów korupcjogennego mechanizmu konfliktu<br />
interesów. Wynika z nich generalna konstatacja,<br />
¿e choæ przepisy prawa doœæ jednoznacznie<br />
zakazuj¹ funkcjonariuszom publicznym podejmowania<br />
czynnoœci urzêdowych w warunkach<br />
konfliktu interesów, gdy wchodzi w grê podejrzenie<br />
o stronniczoœæ b¹dŸ interesownoœæ, to w praktyce<br />
wspomniane zakazy s¹ nagminnie ³amane<br />
lub omijane. Doœæ powszechna sta³a siê praktyka<br />
³¹czenia zatrudnienia na stanowiskach urzêdniczych<br />
i jednoczesnego prowadzenia dzia³alnoœci<br />
gospodarczej w zakresie objêtym w³aœciwoœci¹<br />
sprawowanego urzêdu. Obszarem tego rodzaju<br />
patologii mo¿e byæ sfera wykonywania nadzoru<br />
budowlanego, którego pracownicy masowo prowadz¹<br />
w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ poddan¹<br />
temu nadzorowi. Taki stan rzeczy jest doϾ powszechnie<br />
niedostrzegany lub wrêcz tolerowany<br />
przez w³adze zwierzchnie, w tym wypadku starostów.<br />
Niezbêdne jest wiêksze uwra¿liwienie na zachowania<br />
urzêdników i dokonywanie sta³ej, bie-<br />
¿¹cej kontroli. Nie wolno wiêc dopuszczaæ do sytuacji,<br />
aby urzêdnicy wystêpowali w roli swych<br />
petentów oraz narzucali interesantom korzystanie<br />
z w³asnych us³ug. Takie zachowanie jest oczywiœcie<br />
naganne i nawet jeœli nie wi¹¿e siê wprost<br />
z korupcj¹, to niew¹tpliwie mo¿e stanowiæ zachêtê<br />
do uczestnictwa w tym procederze.<br />
2) W dalszym ci¹gu obserwuje siê negatywny wp³yw<br />
mechanizmu dowolnoœci w postêpowaniu<br />
urzêdników. Zdecydowanie zbyt wolno nastêpuje<br />
poddawanie urzêdników wiêkszym rygorom<br />
prawnym czy organizacyjnym. Przepisy prawa<br />
i wewnêtrzne procedury urzêdowe nadal dopuszczaj¹<br />
takie sytuacje, w których urzêdnik stawiany<br />
jest w uprzywilejowanej roli w stosunku do obywatela,<br />
mo¿e mu sprawê za³atwiæ lub odmówiæ<br />
jej za³atwienia, maj¹c woln¹ rêkê co do sposobu<br />
postêpowania. Ta dowolnoœæ najbardziej jest widoczna<br />
w dzia³alnoœci aparatu skarbowego, który<br />
ma wielk¹ w³adzê w stosunku do przedsiêbiorców<br />
i mo¿e z tej w³adzy korzystaæ ze znaczn¹ dowolnoœci¹.<br />
Ustawodawstwo, zw³aszcza Ordynacja<br />
podatkowa i ustawy podatkowe, nie zawiera bowiem<br />
dostatecznie jasnych regu³ i czêsto pozostawia<br />
urzêdnikowi swobodê decyzji bez okreœlenia<br />
jasnych kryteriów jej podjêcia. Powstaje wiêc<br />
motywacja, a w ka¿dym razie okazja, do zachowañ<br />
korupcyjnych.<br />
3) Na dzia³alnoœæ instytucji w³adzy publicznej niekorzystnie<br />
wp³ywa te¿ brak sprawnie funkcjonuj¹cego<br />
systemu kontroli wewnêtrznej. Prawid³owoœæ<br />
decyzji urzêdników czy funkcjonariuszy pañstwowych<br />
w administracji i w gospodarce na ogó³<br />
nie jest na bie¿¹co i systematycznie kontrolowana.<br />
Nieuczciwi urzêdnicy, dopuszczaj¹cy siê nadu¿yæ,<br />
mog¹ wiêc liczyæ, ¿e nikt tego nie odkryje.<br />
W dalszym ci¹gu do wielu instytucjach, poza kontrolerami<br />
<strong>NIK</strong>, nie zawita³ ¿aden inny kontroler. Kierownicy<br />
urzêdów pañstwowych i instytucji publicznych<br />
nie przywi¹zuj¹ znaczenia do kontroli, a komórki<br />
kontroli wewnêtrznej tworz¹ niechêtnie,<br />
b¹dŸ nie tworz¹ ich wcale. St¹d wniosek – stosunek<br />
do tej sprawy musi siê diametralnie zmieniæ.<br />
Usprawnienie systemu kontroli wewnêtrznej powinno<br />
nast¹piæ jak najszybciej, aby zminimalizowaæ<br />
ryzyko wystêpowania korupcji.<br />
4) Szczególnym przedmiotem zainteresowania powinno<br />
byæ korzystanie przez instytucje publiczne,<br />
finansowane z bud¿etu b¹dŸ nale¿¹ce do Skarbu<br />
Pañstwa, z us³ug doradczych i eksperckich.<br />
Tryb zawierania umów, ich znaczna liczba, coraz<br />
wy¿sze koszty oraz czêsto zupe³na nieprzydatnoœæ<br />
zamawianych prac wskazuj¹, ¿e w tym obszarze<br />
mo¿e wystêpowaæ korupcja na wielk¹ skalê.<br />
Zbêdne, mimo i¿ bardzo kosztowne, kontrakty<br />
mog¹ byæ bowiem znakomitym sposobem na<br />
transferowanie publicznych pieniêdzy do prywatnych<br />
firm. Dlatego te¿ dzia³alnoœæ w zakresie zlecania<br />
us³ug doradczych i eksperckich powinna<br />
znajdowaæ siê pod œcis³ym nadzorem organów<br />
za³o¿ycielskich i jednostek zwierzchnich oraz byæ<br />
przedmiotem aktywnego zainteresowania organów<br />
kontroli wewnêtrznej.<br />
5) Pozosta³e mechanizmy korupcjogenne, jak nadmierne<br />
skumulowanie kompetencji w jednym<br />
rêku, czy te¿ nierównoœæ w dostêpie do informacji,<br />
choæ nadal by³y identyfikowane w kontrolach<br />
z <strong>2003</strong> r., jednak wystêpowa³y rzadziej ni¿<br />
6.<br />
241
Change language