Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tytu³ kontroli Cel Zakres<br />
Wykorzystanie dotacji<br />
bud¿etowych<br />
przyznawanych<br />
przez Komitet Badañ<br />
Naukowych szko³om<br />
wy¿szym na badania<br />
w³asne<br />
Ocena celowoœci przyznawania szko-<br />
³om wy¿szym dotacji bud¿etowych na<br />
badania w³asne oraz prawid³owoœci<br />
ich wykorzystania.<br />
Kontrol¹ objêto: Komitet Badañ Naukowych,<br />
Ministerstwo Edukacji Narodowej<br />
i Sportu oraz 35 pañstwowych<br />
szkó³ wy¿szych.<br />
Z jej ustaleñ wynika, ¿e dotacje bud¿etowe na badania w³asne szkó³ wy¿szych<br />
Synteza<br />
przyznawane by³y przez KBN z naruszeniem przepisów prawa. W latach 2001-2002,<br />
z naruszeniem przepisów ustawy o KBN, rozdzielono a¿ 99,8% ogó³u œrodków przeznaczanych na ten cel. Pocz¹wszy od<br />
1 stycznia 2001 r., po nowelizacji ustawy o KBN, przy podziale œrodków na naukê przewodnicz¹cy Komitetu zobowi¹zany<br />
by³ do dokonania – w drodze zarz¹dzenia – podzia³u œrodków na naukê miêdzy zespo³y KBN. Te z kolei, tak¿e na podstawie<br />
unormowañ okreœlonych w ustawie o KBN, powinny przedstawiæ Komitetowi lub jego przewodnicz¹cemu wnioski<br />
w sprawie podzia³u œrodków, w tym na badania w³asne szkó³ wy¿szych, miêdzy poszczególne jednostki naukowe. Tymczasem<br />
w latach 2001-2002, naruszaj¹c ustawowe obowi¹zki, przewodnicz¹cy KBN nie dokona³ podzia³u 542 mln z³ na<br />
badania w³asne pañstwowych szkó³ wy¿szych miêdzy zespo³y Komitetu. W konsekwencji zespo³y te nie przedstawi³y<br />
Komitetowi wniosków w sprawie podzia³u dotacji miêdzy poszczególne szko³y.<br />
Kontrola zwróci³a te¿ uwagê, ¿e nie ma jednoznacznych kryteriów podzia³u œrodków na badania w³asne wy¿szych uczelni.<br />
W procedurze tej nie maj¹ zastosowania zasady przyjête przy okreœlaniu poziomu dotowania na dzia³alnoœæ statutow¹, uwzglêdniaj¹ce<br />
wspó³czynnik efektywnoœci prowadzonych badañ naukowych i prac rozwojowych. Przyznawanie dotacji na badania<br />
w³asne ma charakter zdecydowanie uznaniowy, poniewa¿ zgodnie z uchwa³¹ Nr 4/93 KBN jej wysokoœæ okreœlaj¹ komisje<br />
Komitetu, a od 1 stycznia 2001 r. – zespo³y KBN. W sytuacji, w której zespo³y KBN by³y faktycznie wy³¹czone z udzia³u w przyznawaniu<br />
dotacji, ich rozdzia³ pokrywa³ siê z propozycjami wnioskowanymi przez MENiS.<br />
W badanym okresie Komitet przekazywa³ szko³om wy¿szym dodatkowe, nierzadko w znacznej wysokoœci, œrodki na<br />
badania w³asne – w ostatnich dniach grudnia. W obowi¹zuj¹cym wówczas stanie prawnym, pozwalaj¹cym uczelniom na<br />
finansowanie badañ w³asnych ze œrodków dotacji tylko do koñca <strong>roku</strong> bud¿etowego, w którym j¹ przekazano, nie mia³y<br />
one wiêc faktycznie mo¿liwoœci pe³nego wykorzystania przyznanych œrodków.<br />
Kontrola zwróci³a te¿ uwagê na zastanawiaj¹cy fakt, ¿e zwiêkszeñ dotacji na badania w³asne w ostatnich dniach <strong>roku</strong> bud¿etowego<br />
dokonywano bez wczeœniejszej oceny wykorzystania dotychczas przekazanych œrodków, a tak¿e bez stosownych wniosków<br />
ministrów nadzoruj¹cych szko³y wy¿sze, którym tego finansowego zastrzyku udzielono. W skontrolowanych szko³ach wykorzystanie<br />
dotacji przekazanych na badania w³asne nie przekroczy³o 75% przyznanych kwot. W ocenie <strong>NIK</strong>, by³ to w³aœnie efekt<br />
przekazywania uczelniom œrodków w terminach niedaj¹cych szansy na efektywne ich wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem.<br />
Niezale¿nie od wy¿ej opisanych nieprawid³owoœci, w po³owie kontrolowanych uczelni stwierdzono dodatkowo uchybienia<br />
w wydatkowaniu kwot dotacji przekazanych na badania w³asne. Niezgodnie z przeznaczeniem, okreœlonym w decyzjach<br />
przewodnicz¹cego KBN, z dotacji tych szko³y finansowa³y m.in. koszty dzia³alnoœci dydaktycznej, wydatki administracyjne<br />
i obs³ugi (zakwestionowano wydatkowanie, z naruszeniem przepisów prawa, ponad 3,2 mln z³ oraz ujawniono<br />
inne nieprawid³owoœci finansowe w wysokoœci ponad 1,5 mln z³). Przedstawienie tego faktu by³o zreszt¹ spor¹ niespodziank¹<br />
dla KBN, poniewa¿ – jak wykaza³a kontrola – przewodnicz¹cy Komitetu faktycznie nie wykonywa³, do czego by³<br />
zobowi¹zany, nadzoru i kontroli nad wykorzystaniem dotacji przekazywanych uczelniom na finansowanie ich badañ w³asnych.<br />
Z ustaleñ kontroli wynika, ¿e w latach 1999-2002 KBN przeprowadzi³ tylko dwie kontrole prawid³owoœci wykorzystania<br />
œrodków przez dotowane w tym zakresie jednostki.<br />
Wa¿niejsze wnioski<br />
– podjêcie niezbêdnych przedsiêwziêæ<br />
zapewniaj¹cych realizacjê<br />
w praktyce ustawowego trybu podzia-<br />
³u dotacji na badania w³asne uczelni,<br />
z w³¹czeniem w tê procedurê zespo³ów<br />
Komitetu Badañ Naukowych;<br />
– opracowanie jednoznacznych kryteriów<br />
i zasad przyznawania dotacji na<br />
badania w³asne;<br />
– rytmiczne i dostosowane do potrzeb<br />
przekazywanie tych œrodków;<br />
– zapewnienie skutecznego nadzoru<br />
nad wykorzystaniem dotacji, w tym<br />
m.in. przez systematyczne dokonywanie<br />
ocen prawid³owoœci ich spo¿ytkowania<br />
na badania w³asne.<br />
41
Change language