Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Wprowadzenie
3.
Dzia³alnoœæ pañstwa w sferze spo³ecznej ju¿ od d³u¿szego czasu stanowi jeden z priorytetowych
kierunków badañ kontrolnych Izby. W kolejnych latach, w zale¿noœci od pojawiania siê lub narastania ró¿-
nych problemów, na pierwszy plan wysuwa³y siê kwestie najpilniej wymagaj¹ce rozwi¹zania lub o znacz¹cej
w danym momencie wadze spo³ecznej, ale g³ówne cele dzia³alnoœci kontrolnej w tej sferze pozostaj¹ niezmienne.
Izba bada, w jakim stopniu pañstwo wywi¹zuje siê ze swych obowi¹zków wobec obywateli, a szczególnie tej
niema³ej czêœci spo³eczeñstwa, która z ró¿nych powodów potrzebuje pomocy w rozwi¹zywaniu swych ¿yciowych
problemów, a tak¿e jakimi metodami i z jakim skutkiem administracja publiczna d¹¿y do zapewnienia tej
grupie osób elementarnego bezpieczeñstwa socjalnego, pracy i godnych warunków ¿ycia.
Badaj¹c praktyczne rezultaty kontrolowanej dzia³alnoœci, Izba ogromn¹ wagê przywi¹zuje do efektywnego
wykorzystania œrodków publicznych przeznaczonych na ochronê zdrowia, walkê z bezrobociem, pomoc dla
osób chorych i niepe³nosprawnych, niezaradnych ¿yciowo, na przeciwdzia³anie ró¿nego rodzaju patologiom,
u³atwienie ¿yciowego startu podopiecznym placówek opiekuñczo-wychowawczych, m³odzie¿y z domów dziecka,
rodzin ubogich i niepe³nych, maj¹cej w przesz³oœci konflikty z prawem. Poza dba³oœci¹ o przestrzeganie
przyjêtych procedur i zachowanie zgodnoœci z obowi¹zuj¹cymi przepisami chodzi równie¿ o to, by te niema³e
œrodki spo¿ytkowano jak najlepiej i aby s³u¿y³y one jak najwiêkszej liczbie potrzebuj¹cych.
Ustalenia przeprowadzonych kontroli sk³aniaj¹ do wniosku, ¿e administracja publiczna czyni³a powa¿ne
wysi³ki, by zaspokoiæ przynajmniej najpilniejsze potrzeby w tej dziedzinie. Dotyczy³o to zarówno tworzenia podstaw
prawnych, umo¿liwiaj¹cych udzielanie potrzebuj¹cym niezbêdnej pomocy, jak i planowania, przygotowywania
i prowadzenia konkretnych dzia³añ. Z drugiej jednak strony efekty wszystkich tych starañ trudno uznaæ za
w pe³ni zadowalaj¹ce.
Wœród powinnoœci pañstwa w sferze spo³ecznej szczególnie wa¿ne miejsce zajmuje zorganizowanie sprawnego
systemu opieki zdrowotnej. Z tego wzglêdu ochrona zdrowia, jako jeden z wa¿niejszych elementów sk³adaj¹cych
siê na pojêcie bezpieczeñstwa socjalnego, stanowi przedmiot nieustannego zainteresowania Izby.
Liczne badania w tej dziedzinie prowadzone s¹ równie¿ z tego wzglêdu, ¿e w opiece zdrowotnej w ostatnich
latach zachodzi³y, i zachodz¹ nadal, fundamentalne zmiany. Jej model ewoluowa³ od s³u¿by zdrowia organizowanej
bezpoœrednio przez pañstwo i op³acanej z jego bud¿etu, przez kasy chorych finansuj¹ce us³ugi samodzielnych
publicznych zak³adów opieki zdrowotnej, do funkcjonuj¹cego obecnie Narodowego Funduszu Zdrowia.
Jednak mimo tych zmian, ci¹gle nie uda³o siê rozwi¹zaæ podstawowych kwestii, decyduj¹cych o niewydolnoœci
kolejnych systemów. Nie uda³o siê mianowicie okreœliæ zawartoœci koszyka us³ug nale¿nych ka¿demu
ubezpieczonemu, zapewniæ równego i nieskrêpowanego dostêpu do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
do lekarzy specjalistów, oraz do niezbêdnych badañ i analiz. Nie powiod³o siê równie¿ opracowanie i wdro¿enie
konsekwentnego systemu finansowania opieki zdrowotnej, stawiaj¹cego tamê marnotrawieniu spo³ecznych œrodków,
a jednoczeœnie umo¿liwiaj¹cego wybór lekarza, p³acenie za rzeczywiœcie wykonan¹ pracê, zapewniaj¹cego
placówkom medycznym egzystencjê, a personelowi lekarskiemu, pielêgniarskiemu i pomocniczemu dobrze
wykonuj¹cemu swoj¹ pracê godziwe zarobki.
202