Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Tytu³ kontroli Cel Zakres
Organizacja procesu
zaopatrzenia
w pañstwowych
podmiotach
gospodarczych
Ocena prawid³owoœci procesu zaopatrzenia
pañstwowych podmiotów gospodarczych
w rzeczowe œrodki obrotowe
i trwa³e, niektóre wartoœci niematerialne
i prawne oraz dokonywania
wyboru wykonawców robót budowlano-monta¿owych
i innych us³ug.
Badaniami kontrolnymi objêto
(z uwzglêdnieniem 3 podmiotów poddanych
kontroli rozpoznawczej)
24 jednostki: 14 przedsiêbiorstw pañstwowych
i 10 jednoosobowych spó³ek
Skarbu Pañstwa (akcyjnych lub
z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹),
które s¹ pañstwowymi osobami prawnymi.
Najwy¿sza Izba Kontroli dopatrzy³a siê wielu nieprawid³owoœci w organizacji procesu
zaopatrzenia. Okaza³o siê m.in., ¿e spoœród 24 kontrolowanych jednostek tylko
Synteza
11 posiada³o przepisy wewnêtrzne normuj¹ce dostatecznie ten proces, w 7 w ogóle ich nie wydano, natomiast w 6 by³y
one ogólnikowe b¹dŸ regulowa³y niewielki zakres sfery zaopatrzenia. Jednak nawet i w tych podmiotach, które mia³y
wewnêtrzne przepisy, dosz³o do ich naruszenia (np. przez omijanie procedur wyboru dostawców). W ocenie NIK, mimo
braku ustawowego obowi¹zku posiadania przez przedsiêbiorców wewnêtrznych uregulowañ w sferze zaopatrzenia, ustalenie
przez nich i wdro¿enie do praktyki przejrzystych procedur ogranicza ryzyko wyst¹pienia zjawisk korupcjogennych.
Krytyczne uwagi Izby wzbudzi³y zw³aszcza stosowane przez przedsiêbiorców kryteria wyboru dostawców i wykonawców.
Niektórzy przedsiêbiorcy, wybieraj¹c kontrahentów, byli bardziej zainteresowani uzyskaniem d³ugich terminów p³atnoœci
i nienaliczaniem odsetek za zw³okê w razie nieterminowej zap³aty, niŸli mo¿liwoœci¹ kupna tañszych towarów lub
us³ug. Cztery podmioty, które z tych¿e powodów zaopatrywa³y siê u poœredników, ponios³y nadmierne koszty w wysokoœci
1,7 mln z³ (ró¿nica miêdzy cenami zap³aconymi poœrednikom, a mo¿liwymi do uzyskania u producentów). Obawa przed
utrat¹ dostawców zapewniaj¹cych korzystne warunki p³atnoœci powodowa³a tak¿e niedostateczne korzystanie z prawa do
reklamacji wadliwych dostaw.
W 20 skontrolowanych podmiotach stwierdzono uchybienia w zawartych umowach dotycz¹cych sfery zaopatrzenia.
Polega³y one g³ównie na zamieszczaniu w nich postanowieñ nieprecyzyjnych, sprzecznych z sob¹, niezgodnych z wewnêtrznymi
uregulowaniami lub ogólnie obowi¹zuj¹cymi przepisami prawa, niezgodnych z interesami kontrolowanych
przedsiêbiorców. W 12 jednostkach nie zamieszczono w czêœci umów zapisów o stosowaniu kar umownych za niewykonanie
lub nienale¿yte zrealizowanie dostaw (us³ug). Wiele do ¿yczenia pozostawia³o wykonanie umów. Przedsiêbiorcy
godzili siê na nieterminow¹ realizacjê zobowi¹zañ, wyp³acali kontrahentom nale¿noœci w terminach wczeœniejszych, ani-
¿eli wynikaj¹ce z umów, nie egzekwowali przewidzianych w nich kar.
Z powodu nieprawid³owoœci w zaopatrzeniu, g³ównie nieterminowych dostaw, trzy podmioty ponios³y straty w wysokoœci
prawie 1,5 mln z³, stanowi¹ce wartoœæ produkcji nieuzyskanej z powodu przestojów.
W badanych jednostkach zaobserwowano d¹¿enie do stabilizacji grona dostawców i wykonawców. Z jednej strony
mo¿na je uznaæ za dowód zaufania do sprawdzonych kontrahentów, z drugiej zaœ – pomijanie nowych partnerów spe³niaj¹cych
nie gorzej od dotychczasowych wymagania jakoœciowe, a przy tym oferuj¹cych ni¿sze ceny, œwiadczyæ mo¿e o niechêci
przedsiêbiorców do podjêcia ryzyka, bez którego niemo¿liwe by³oby obni¿enie nak³adów na produkcjê. Nieposzukiwanie
nowych, lepszych kontrahentów, mo¿e te¿ wskazywaæ na niebezpieczeñstwo wystêpowania zjawisk korupcyjnych.
Wa¿niejsze wnioski
– opracowanie przez kontrolowanych
przedsiêbiorców wewnêtrznych
przepisów reguluj¹cych sferê zaopatrzenia
lub ich uzupe³nienie i uszczegó³owienie;
– okreœlenie kryteriów i trybu wyboru
kontrahentów;
– szersze stosowanie trybów wyboru
wykorzystuj¹cych mechanizmy konkurencji
rynkowej;
– zweryfikowanie dotychczasowych
dostawców (wykonawców) pod k¹tem
wyboru tañszych kontrahentów.
20