Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
Sprawozdanie z dziaÅalnoÅci NIK w 2003 roku (plik PDF)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tytu³ kontroli Cel Zakres<br />
Gospodarowanie<br />
Zak³adowym Funduszem<br />
Rehabilitacji Osób<br />
Niepe³nosprawnych<br />
w zak³adach pracy<br />
chronionej<br />
Ocena prawid³owoœci tworzenia i wydatkowania<br />
zak³adowych funduszów<br />
rehabilitacji osób niepe³nosprawnych.<br />
Kontrol¹ objêto 83 zak³ady pracy<br />
chronionej (ZPCh).<br />
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i spo³ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe³nosprawnych<br />
daje m.in. podstawy do powo³ywania zak³adów pracy chronionej, gdzie za-<br />
Synteza<br />
trudnienie mog¹ znaleŸæ osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umys³owy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza<br />
b¹dŸ uniemo¿liwia im wykonywanie pracy zawodowej. Aby uzyskaæ dla swej firmy status zak³adu pracy chronionej pracodawca<br />
musi m.in. przez co najmniej pó³ <strong>roku</strong> zatrudniaæ przynajmniej 40% niepe³nosprawnych, stanowiska pracy i ci¹gi<br />
komunikacyjne w zak³adzie przystosowaæ do potrzeb osób niepe³nosprawnych oraz zapewniæ im doraŸn¹ i specjalistyczn¹<br />
opiekê lekarsk¹. Œrodki na organizacjê warsztatu pracy dla osób u³omnych i opiekê nad nimi, pracodawcy - po uzyskaniu<br />
statusu ZPCh – czerpi¹ z zak³adowych funduszy rehabilitacji osób niepe³nosprawnych (ZFRON), których dochodami<br />
s¹ œrodki uzyskane ze zwolnieñ podatkowych, dotacje i subwencje oraz wp³ywy z zapisów i darowizn.<br />
Z pocz¹tkiem 2000 r. w ZPCh pracowa³o 209 tys. osób niepe³nosprawnych. W ci¹gu nastêpnych 15 miesiêcy zatrudniono<br />
kolejnych 5 tys. osób. W okresie od 1 stycznia 2000 r. do 31 marca 2001 r. ZPCh wp³aci³y na konto Pañstwowego<br />
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych kwotê 136 mln z³ – 10% od sum uzyskanych ze zwolnieñ podatkowych<br />
a pozosta³e 90%, czyli 1,2 mld z³, zgodnie z ustaw¹ o rehabilitacji zasili³o zak³adowe fundusze rehabilitacji osób niepe³nosprawnych.<br />
Jednak liczba niepe³nosprawnych pracuj¹cych w ZPCh wynios³a – wed³ug stanu na koniec I kw. 2001 r. –<br />
204 tys. osób, co oznacza, ¿e mimo pozostawienia zak³adom pracy chronionej 1,2 mld z³ œrodków publicznych na ZFRON,<br />
zatrudnienie w nich zmniejszy³o siê o 10 tys. osób. <strong>NIK</strong> negatywnie ocenia to zjawisko, œwiadcz¹ce o ograniczaniu mo¿liwoœci<br />
rehabilitacji i awansu spo³ecznego niepe³nosprawnych przez pracê zawodow¹.<br />
Ustawa o rehabilitacji nie okreœla jasno, czy œrodki pochodz¹ce ze sprzeda¿y maj¹tku zakupionego wczeœniej z ZFRON<br />
stanowi¹ przychody zak³adowych funduszy rehabilitacji. Kontrola <strong>NIK</strong> w 4 badanych ZPCh stwierdzi³a, ¿e œrodki z niezamortyzowanej<br />
czêœci sprzedanych œrodków trwa³ych zwiêksza³y przychody ZFRON, zaœ w 5 ZPCh uznawane by³y za<br />
przychody tych zak³adów. W 21 skontrolowanych podmiotach stwierdzono kumulowanie w kolejnych latach odsetek od<br />
zgromadzonych kapita³ów i traktowanie ich jako dochód ZPCh, przeznaczany na realizacjê inwestycji. Takie postêpowanie<br />
ogranicza, w ocenie <strong>NIK</strong>, bie¿¹ce finansowanie potrzeb osób niepe³nosprawnych.<br />
Brakuje te¿ wyraŸnego zapisu ustawowego, czy zwolnieniami z podatku od nieruchomoœci objête s¹ tylko nieruchomoœci<br />
wykorzystywane na prowadzenie ZPCh, czy te¿ wszystkie ujête w ich ewidencji ksiêgowej. Naganne jest, w opinii<br />
<strong>NIK</strong>, obejmowanie zwolnieniami podatkowymi nieruchomoœci bêd¹cych wprawdzie w³asnoœci¹ zak³adów pracy chronionej,<br />
ale znajduj¹cych siê w posiadaniu zale¿nym podmiotów nieposiadaj¹cych statusu ZPCh.<br />
Badania <strong>NIK</strong> wykaza³y, ¿e na tzw. pomoc indywidualn¹ wydano w kontrolowanych ZPCh 26 mln z³, co stanowi³o 21%<br />
dochodów ZFRON z tytu³u zwolnieñ podatkowych. W ocenie <strong>NIK</strong>, tryb przyznawania pomocy indywidualnej dla osób<br />
niepe³nosprawnych – m.in. na adaptacjê i wyposa¿enie mieszkañ oraz zakup œrodków transportu u³atwiaj¹cych czynnoœci<br />
¿yciowe – udzielanej w formie bezzwrotnych lub nieoprocentowanych po¿yczek, rodzi zagro¿enie korupcj¹. Dysponentem<br />
tych œrodków jest bowiem prowadz¹cy ZPCh i to on decyduje, komu i z jak¹ czêstotliwoœci¹ takie œwiadczenie przyznaæ.<br />
Kontrola <strong>NIK</strong> ujawni³a, ¿e dostêp do tej pomocy nie jest równy dla ogó³u uprawnionych, a regu³¹ jest przyznawanie tego<br />
wsparcia w pierwszej kolejnoœci zainteresowanym nale¿¹cym do kierownictw ZPCh. Nie musi to wskazywaæ na ich zwiêkszon¹<br />
niesprawnoœæ i szczególn¹ potrzebê pomocy.<br />
Wa¿niejsze wnioski<br />
– legislacyjne – uregulowanie problemu<br />
zasilania ZFRON œrodkami ze sprzeda¿y<br />
œrodków trwa³ych nabytych<br />
uprzednio ze œrodków funduszu; odsetki<br />
od œrodków zgromadzonych na<br />
funduszu rehabilitacji traktowaæ jako<br />
dochody ZFRON, a zwolnienie z podatku<br />
od nieruchomoœci ograniczyæ tylko<br />
do nieruchomoœci wykorzystywanych<br />
do prowadzenia ZPCh.<br />
80
Change language