Sprawozdanie z działalności NIK w 2003 roku (plik PDF)

Tytu³ kontroli Cel Zakres
Realizacja przez Instytut
Meteorologii
i Gospodarki Wodnej
zadañ wynikaj¹cych
z postanowieñ
Konwencji o ochronie
œrodowiska morskiego
obszaru Morza
Ba³tyckiego
Ocena realizacji wniosków z przeprowadzonej
w 2000 r. kontroli wykonania
zadañ wynikaj¹cych z postanowieñ
Konwencji oraz ocena dalszej
realizacji tych zadañ.
Kontrolê przeprowadzono w Instytucie
Meteorologii i Gospodarki Wodnej
w Warszawie, Oœrodku Monitoringu
Jakoœci Wód w Katowicach, a ponadto
w Oddziale Morskim Instytutu
w Gdyni i G³ównym Inspektoracie
Ochrony Œrodowiska.
Najwy¿sza Izba Kontroli przeprowadzi³a w 2000 r. kontrolê realizacji zadañ wynikaj¹cych
z postanowieñ Konwencji o ochronie œrodowiska morskiego obszaru Morza Ba³-
Synteza
tyckiego, czyli tzw. Konwencji helsiñskiej. Obecn¹, doraŸn¹ kontrol¹ sprawdzaj¹c¹ objêto zarówno stan realizacji wniosków,
jak i dalsz¹ realizacjê przez Polskê postanowieñ Konwencji, zw³aszcza w odniesieniu do obowi¹zku prowadzenia monitoringu
wód Morza Ba³tyckiego oraz rzek jego zlewni. Zgodnie z ustaw¹ o Inspekcji Ochrony Œrodowiska, zadania dotycz¹ce organizowania
i koordynowania pañstwowego monitoringu œrodowiska, prowadzenia badañ jego jakoœci, a tak¿e obserwacji i oceny
stanu œrodowiska wykonuje G³ówny Inspektor Ochrony Œrodowiska. Pañstwowy monitoring obejmuje zadania wynikaj¹ce
z odrêbnych ustaw i ze zobowi¹zañ miêdzynarodowych Polski – w tym tak¿e z Konwencji helsiñskiej. Program Pañstwowego
Monitoringu Œrodowiska na lata 1998-2002 uwzglêdnia³, jako jedno z zadañ, monitoring wód powierzchniowych, w tym wód
Morza Ba³tyckiego. By³o ono realizowane w ramach programu COMBINE – zgodnie z wytycznymi Konwencji.
Koordynowany przez GIOŒ monitoring Ba³tyku by³ kontynuacj¹ krajowego programu pomiarowego dostosowanego
do programu COMBINE, integruj¹cego obserwacje strefy g³êbokowodnej i przybrze¿nej. W umowach zawartych przez
GIOŒ z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej nie okreœlono jednak w sposób jednoznaczny iloœci badañ do wykonania,
a tak¿e warunków ich przeprowadzenia. Nie ustalono m.in. liczby i nazw stacji badawczych, a tym samym liczby
badañ w strefie przybrze¿nej. Nie ustalono tak¿e g³êbokoœci pe³nomorskich stacji badawczych i liczby poziomów pomiarowych.
Tym samym nie okreœlono precyzyjnie zakresu prac, co z kolei uniemo¿liwi³o GIOŒ prawid³ow¹ ocenê wykonanych
robót. Postêpowanie GIOŒ, bêd¹cego zleceniodawc¹ prac, oceniono wiêc jako nierzetelne i niegospodarne.
W wyniku kontroli ustalono, ¿e poniesione w latach 2000-2001 nak³ady na monitorowanie Ba³tyku oraz rzek jego zlewni
zlecone IMGW wynios³y ogó³em 2,3 mln z³ (ze œrodków bud¿etowych pokryto 38% tej kwoty, a pozosta³¹ czêœæ – z dotacji Narodowego
Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej). W opinii NIK, nie wykonano w pe³ni zleconego zakresu badañ
i pomiarów wynikaj¹cych z postanowieñ Konwencji. W trakcie ani jednego z 12 rejsów przeprowadzonych na zlecenie Oddzia³u
Morskiego IMGW w Gdyni nie wykonano pe³nego zakresu badañ i pomiarów objêtych programem COMBINE. Zdaniem NIK, jest
to niew¹tpliwie skaza na obrazie rzetelnoœci dokonywanej na podstawie tych badañ oceny stanu œrodowiska morskiego Ba³tyku.
IMGW nie zawsze zawiera³ z podwykonawcami umowy w formie pisemnej, akceptowa³ ponadto wadliwie opracowane kalkulacje
kosztów badañ. Nieprawid³owo te¿, m.in. bez podania daty, sporz¹dzane by³y protoko³y odbioru wykonanych prac, co utrudnia³o
ocenê terminowoœci wykonania robót. W opinii Izby IMGW niedostatecznie zabezpiecza³ swe interesy na wypadek zw³oki w wykonaniu
zleconych prac. Ogólna kwota stwierdzonych przez NIK nieprawid³owoœci finansowych wynios³a 237 tys. z³.
Z ustaleñ kontroli wynika tak¿e, ¿e nadzór GIOŒ nad realizacj¹ zadañ okreœlonych w umowach dotycz¹cych monitoringu
Ba³tyku i rzek oraz nadzór IMGW nie by³ wykonywany w sposób skuteczny. GIOŒ nie podejmowa³ m.in. dzia³añ
w celu zabezpieczenia swych interesów jako zleceniodawcy w przypadkach, gdy postanowienia umów nie by³y przez
wykonawców dotrzymywane. Nie egzekwowano m.in. harmonogramów prowadzenia prac, a ponadto dopuszczano do
odbioru równie¿ te, które nie zosta³y ca³kowicie zrealizowane. NIK stwierdzi³a, ¿e dzia³ania pracowników GIOŒ, upowa¿-
nionych do wykonywania nadzoru i kontroli ogranicza³y siê do udzia³u w komisjach zdawczo-odbiorczych oraz do rozmów
telefonicznych z wykonawcami, podczas których zapewniano ich o prawid³owym, rzecz jasna, przebiegu prac.
Wa¿niejsze wnioski
– dokonanie analizy programu monitoringu
Morza Ba³tyckiego COMBINE
i dostosowanie go do mo¿liwoœci wykonawczych,
finansowych i technicznych
strony polskiej;
– zapewnienie skutecznego nadzoru
nad odbiorem zleconych prac, m.in.
przez okreœlenie i wdro¿enie do praktyki
systemu kontroli zadañ na poszczególnych
etapach ich realizacji.
62