Wersja elektroniczna słownika (pdf)

121przysłów. D etym. pierwotnie Msc. lp.r. n. odm. prostej psł. przym. *osob}n{,utworzonego od wyr. przyim. *o(b)sobě? *osob}ně. D rozwój: występujew stpol. i śrpol., zastępowany w śrpol.przez formę osobno, genetycznie M.,B. lp. r. n. odm. prostej psł. przym.*osob}n{.D por. osobny.BTosobny (1) [LA] D zn. «wydzielony,odrębny, znajdujący się osobno»: Dałjim osobne trzy stoły [LA, 173, 20].D gram. przym., odm. złoż. D etym.psł. *osob}n{(j}) «będący sam ze sobą,odrębny, pojedynczy», od wyrażeniaprzyim. *o(b) sobě; ogsłow. – czes.osobní «osobisty, osobowy», słc. osobný,ros. osóbnyj «osobny», ukr. osóbnyj«osobny, osobisty», sch. o – soban «osobisty,osobowy». D rozwój: psł.*osob}n{j} ? stpol. *osob’ny ? stpol.,śrpol. osobny; w j. stpol. i śrpol. przym.zachowywał dawne zn. «osobisty, własny»,które zanikło w j. npol. (zachowałosię w innych j. słow.).D por. osobnie.ISostać (5) [Kśw, RsK, RP] D zn. 1. «opuścićkogoś, coś, wyrzec się, przestać cośczynić»: Tako nagle sirce jego jemudoradzi, iżby grzecha ostał [Kśw IV, 12,18]. Polikarpus (...) gdy się moglił Boguwiele,/ Ostał wszech ludzi w kościele[RP, 196, 24]. 2. «być dłużnym, zostać winnym»:Gdyby tego nie uczynił, tedy Jakusztrzy grzywny Michałkowi ostał [RsK48, 31]. D gram. czas.,psł.kon.II-no- |-ne- ? stpol. kon. I -ę, -’esz; dk.D formytekstowe: ostań tr.rozk.lp.2.os.D por. stać, zostać.ZGoświecenie (2) [Kśw] D zn. «rozjaśnienie,uczynienie światłym»: A osme są naoświecenienaszego sąmnienia [Kśw I, 10, 16]. D gram.otłożyćrzecz., psł. dekl. -jo- ? pol. dekl. n.D etym. psł. *osvětjen}je / psł. czas.*o(b{)světiti; por. *světiti, *svět{. D rozwój:zn. orzeczeniowe (czynnościowe)nie ulegało większym zmianom, zn.podmiotowe zawęziło zakres użycia,np. komisja oświecenia publicznego,ministerstwo oświecenia; wyszło z użyciazn. «oświetlenie»; upowszechniłosię zn. «XVIII-wieczny prąd społeczno-kulturalny».D por. świecić, świat.KDKoświecić (1) [BZ] D zn. «oświetlić,uczynić jasnym, pełnym światła»: I powiedziałBog: Bądźcie światła (...), abyświeciły nad stworzenim niebieskim,aoświeciły ziemię [BZ, 71, 23]. D gram.czas., psł. kon. IV -jo- | -i- ? pol. kon.III -’ę, -’isz; dk.D zob. oświecenie, świecić.ZGot zob. od.AKotbyć (2) [Kśw, RP] D zn. «opuścić,porzucić»: Gdy pożywiesz wielikiejmęki;/ Będziesz mieć dosyć tesnice,/Otbędziesz swej miłośnice [RP, 197, 72].D gram. czas., psł. kon. I -o- | -e- ?stpol. kon. I -ę, -’esz; dk. D formytekstowe: otbądź tr. rozk. lp. 2. os.D zob. być.ZGotchocieć się (1) [RP] D zn. «odechciećsię, stracić chęć, ochotę nacoś»: Otchoceć się s miodem tarnek,/Gdyć przyniosę jadu garnek [RP, 197,67]. D gram. czas., psł. kon. III -jo- |-je- ? stpol. kon. II -’ę, -’esz (otchocę,otchocesz); dk.D zob. chcieć.ZGote zob. od.AKotłożyćotłożywszy (1) [Słota] D zn. «wydzieliwszy(coś dla kogoś)»: Za to się ma