Wersja elektroniczna słownika (pdf)

131tem Pisani cztwiorakim ludziem, pobudzajęje, mo wszemogący[Kśw II, 11, 8]. D gram. rzecz., psł. dekl.-jo- ? pol. dekl. n. D etym. psł. *pisan}je/ psł. czas. *pisati; ogsłow.D rozwój: zn. podmiotowe jest jużprzest., w użyciu pozostaje zn. czynnościowe,także fraz. Święte Pisaniezostało zastąpione przez Pismo Święte.D por. pisać.KDKpismo (4) [Park] D zn. «to, co napisane,litery»: Zwykłem pismem cało tak da[Park, 108, 20]. Pismem rozny głos daw sobie [Park, 109, 32]. D gram. rzecz.,psł. dekl. -o- ? pol. dekl. n. D etym. psł.*pis}mo / psł. czas. *pisati; ogsłow. –czes. písmo «pismo», ros. pis’mó «list»,«pismo, pisanie», scs. pismę, pismene«litery, pismo». D rozwój: od stpol.wyraz pismo miał także dwa inne zn.:«dokument, list urzędowy lub prywatny»,«utwór, dzieło (literackie, naukowe...)»,oba zachowane bez większychzmian; por. fraz. uczony w piśmie«erudyta, szczególnie w zakresie humanistyki».D por. pisać.KDKpisząc zob. pisać.ISpiwo (1) [Słota] D zn. «napój o niewielkiejzawartości alkoholu, wyrabianyz ekstraktu słodowego z dodatkiemchmielu»: Przetoć stoł wieliki świeboda,/Staje na nim piwo i woda [Słota, 188,9]. D gram. rzecz., psł. dekl. -o- ? pol.dekl. n. D etym. psł. *pivo (/ psł. czas.*piti) «to, co się pije, napój», wtórnie«napój alkoholowy wyrabiany ze słoduzbożowego»; ogsłow. – czes. pivo, ros.pivo, scs. pivo «napój, płyn». D rozwój:najważniejsza ogsłow. zmiana zn. polegałana zwężeniu zakresu zn.: «napój,płyn» ? «określony gatunek napoju».D por. picie.KDKpłacićplemię (1) [LA] D zn. «potomstwo,pokolenie, ród; także potomek»: Abyjim jedno plemię dał [LA, 173, 31].D gram. rzecz., psł. dekl. -n- ? pol.dekl. n. D etym. pie. *pled h -men; psł.*plemę, plemene; ogsłow. – czes. plémě,ros. plémja, scs. plemę (por. grec.plēthos «tłum, mnóstwo ludzi», łac.plēbs). D rozwój: w powyższym zn. wyrazjuż przest.; zn. zachowane jeszczewe fraz. bibl., np. ludzkie, człowieczeplemię «wyrodni, źli ludzie».D por. płod.KDKpleść się (1) [Satyra] D zn. «splatać,zaplatać; tu: mieszać się (o myślachi uczuciach)»: Wiele sie w jich siercuplecie [Satyra, 191, 2]. D gram. czas., psł.kon. I -o- | -e- ? pol. kon. I -ę, -’esz;ndk. D etym. pie. *plek’t- «pleść, splatać»;psł. *plesti (od wcz.psł. *plekti,w którym zaszła dysymilacja grupy *kt? tt ? st); ogsłow. – czes. plést, ros.plestí, spletát’sja, chorw. plèsti, scs. plesti(por. lit. plèsti «pleść», łac. plectere«splatać», grec. plékein «splatać kilkanici w jedną», stind. praśna «plecionka,kosz», stgerm. flechtan «pleść»,niem. flechten, hol. vlechten, szwedz.fläta). D rozwój: psł. *plesti ? stpol.*pl’eśći ? stpol. pl’eść ? śrpol. pleść;w j. stpol. także w zn. «mieszać się doczegoś».ISpłacić (1) [RsP] D zn. «dawać pieniądzejako zwrot pożyczki, należność zatowar albo daninę»: Tako mi Bogpomoży, jako Szczepan miał mi płacićtrzy grzywny w rok ot mych pieniędzy[RsP, 45, 23]. D gram. czas., psł. kon. IV-jo- | -i- ? pol. kon. III -’ę, -’isz; ndk.D etym. pie. *pel(3 )- «okrywać, osłaniać;skóra»; psł. *platiti «dawaćkawałki płótna ? dawać zapłatę zacoś» (od rzecz. psł. *polt}no «tkaninalniana» | *plat{ «kawał tkaniny»);