Wersja elektroniczna słownika (pdf)

przykry 162plum jest «fakt ilustrujący ogólnązasadę, regułę»; wyrażenie na przykład«na wzór» to zleksykalizowany przekładfranc. par exemple i niem. zumBeispiel.JGprzykry (2) [RP] D zn. «nieprzyjemniedziałający na zmysły, sprawiający bólfizyczny lub psychiczny; niemiły, dokuczliwy»:Goła głowa, przykra mowa,/Ze wszech stron skarada postawa[RP, 196, 40]. D gram. przym., odm. złoż.D formy tekstowe: przykrego D. lp. r. n.D etym. płn.słow. *prikr{(j}) «stromy;trudny; dokuczliwy»; może arch. złożenie*pri-kr{ / *prei-kro- «przycięty,obcięty ? stromy» (1. człon *prei ?przy + 2. człon od pie. *(s)ker- «ciąć,kroić»); płn.słow. – por. czes. přikrý«stromy, surowy», słc. prikrý «stromy,przykry», ukr. prýkryj «nieprzyjemny»,błr. prikryj. D rozwój: płn.słow. *prikr{j}? stpol. *př´ikry ? stpol., śrpol. přykry;w j. stpol. i śrpol. również w daw. zn.«stromy, spadzisty», które wyszło z użyciadopiero w j. npol.D por. ukroić.ISprzyniesion zob. przynieść.ISprzynieść (5) [Kgn, ŻB, RP] D zn.1. «dostarczyć, niosąc»: Otchoceć sięs miodem tarnek,/ Gdyć przyniosęjadu garnek,/ Musisz ji pić przezdzięki,/ Gdyż pożywiesz wielikiej męki[RP, 197, 68]. D gram. czas., psł. kon. I -o-| -e- ? stpol. kon. I -ę, -’esz; dk.D formy tekstowe: przyniosła cz. przesz.lp. 3. os.przyniesion D zn. D zn. 2. «przyprowadzony»:A gdyż wmsto przyniesionświęty Błażej [ŻB II, 31, 19]. 3. «przekazany,oznajmiony»: Dobre nowiny sąć byłyony tym to wiernm krześcijanomprzyniesiony [Kgn II, 35, 2-3]. D gram. im.cz. przesz. bierny, odm. prosta. D etym.˘˘psł. *prinesti / *nesti; ogsłow. – czes.přinést, ros. prinestí, bułg. prinesá, scs.prinesti. D rozwój: psł. *prinesti ? stpol.*př´ińeśći ? stpol., śrpol. přyńeść; im. cz.przesz. bierny w odm. prostej (przyniesion)zanikł, a formy odm. złożonejuległy adiektywizacji (przyniesiony).D por. nieść, podnieść.ISprzypadzenie (1) [KŚ] D zn. «niespodziewanenadejście, pojawienie się czegoś»:Aby rycerz każdy alibo prostypanosza pod pewną podniesioną chorągwiąna jej stanie stał, iżby w przypadzeniupotrzebizny bojowania a szyrmicez nieprzyjacielmi umiał miestcewziąć pewne ku obronie swej chorągwie[KŚ, 124, 13]. D gram. rzecz., pol.dekl. n. D etym. derywat rzecz. utworzonyformantem -enie (? psł. *-en}-je) od czas. przy-padać (/ psł. *padati«padać» iter. do *padti ? *pasti).D rozwój: w XVI w. wyraz wychodziz użycia, zastąpiony zostaje przezrzecz. przypadek.D por. paść.JGprzypisać (2) [Park] D zn. «dopisać,napisać coś obok czegoś»: Ale cielęciui ciału/ Pod c przypiszy tak jemu [Park,109, 22]. D gram. czas., psł. kon. II -jo- |-je- ? pol. kon. II -’ę, -’esz; dk. D formytekstowe: przypisano im. cz. przesz.bierny M. lp. r. n., odm. prosta.D etym. psł. *pripisati / *pisati; ogsłow.– czes. připsat, ros. pripisát’, bułg.pripiša, scs. pripisati. D rozwój: psł.*pripisati ? stpol. *př´iṕisaći ? stpol.,śrpol. přyṕisać; w j. stpol. wyraz funkcjonowałrównież w zn. «napisać»,«przyznać, przydzielić», «włączyć dojakiegoś majątku», «zatwierdzić, u-znać».D por. pisać.ISprzypisano zob. przypisać.IS