Wersja elektroniczna słownika (pdf)

227vdovíca, scs. v}dova (por. łac. viduus«pozbawiony czegoś, osierocony, owdowiały»,stind. vidhávā «wdowa», lit.vidús «pustka», stprus. widdewu,goc. widuwō, niem. Witwe, ang. widow).D rozwój: liczne derywaty przym.i rzecz. w j. pol., np. wdowi «związanyz wdową», fraz. wdowi grosz (bibl.)«niewielki datek składany przez kogośniezamożnego na jakiś cel z potrzebyserca, lecz kosztem wyrzeczeń»,w stpol. wdowie stadło «stan wdowi»,wdowine «własność wdowy lub opłataskładana na rzecz panującego przypowtórnym zamążpójściu wdowy stanuchłopskiego»; w j. pol., podobniejak w innych językach indoeuropejskich,nazwa wdowiec powstała jakoderywat do formy ż. (por. niem. dieWittwe – der Wittwer, ang. widow –widower).IW-Gwdyszeć (1) [RP] D zn. «odetchnąćz trudnością»: Rzucęć się jako kot namyszy,/ Aż twe sirce ciężko wdyszy [RP,197, 66]. D gram. czas., psł. kon. IV -jo-| -i- ? pol. kon. III -’ę, -’isz; dk.D etym. pie. *d h ou- |*d h eu- |*d h ū˘-«unosić się, prószyć, wiać, dmuchać;oddychać, dyszeć»; psł. *v{dyšati /*dyšati «oddychać ciężko, z trudem»;ogsłow. – czes. dial. dyšet’, ros. dyšát’,sch. udysati, scs. dyšati. D rozwój: psł.*v{dyšati ? stpol. *vdyš´aći ? stpol.,śrpol. vdyšeć (bezok. -ać ? -eć w wynikuanalogii do czas. typu widzieć);wj.śrpol. czas. wyszedł z użycia.D por. duch, odetchnąć.ISwe zob. w.AKwetknąć (1) [Słota] D zn. «wbić, umocować»:A mnogi idzie za stoł,/ Siędzieza nim jako woł,/ Jakoby w ziemięwetknął koł [Słota, 188, 21]. D gram. czas.,psł. kon. II -no- | -ne- ? pol. kon. II˘˘weźrzeć-’ę, -’esz; dk. D etym. pie. *teuk- «uderzać,bić»; psł. *v{t{kno¸ti / *t{kno¸ti/ *t{kati; ogsłow. – czes. vetknouti«wsunąć, włożyć», ros. votknút’, sch.tytnuti, scs. t{kno¸ti (por. łot. tukstêt«stukać, tłuc», grec. týkos «młot,topór», teuchō «tkam»). D rozwój: psł.*v{t{kno¸ti ? stpol. *vetknąći ? stpol.,śrpol. vetkno¸ć; w j. stpol. także w zn.«wsunąć w coś» oraz w zn. przen.«uporczywie patrzeć na coś».ISwesele zob. wiesiele.IW-Gwezwać (3) [Kgn, Słota, BZ] D zn.«polecić komuś, by przybył»: Jest był dwie babce wezwał [Kgn II, 37,101]. D gram. czas., psł. kon. I -o- | -e-? pol. kon. I -ę, -’esz; dk. D formytekstowe: wezwan im. cz. przesz. biernyM. lp. r. m., odm. prosta; wezwany im.cz. przesz. bierny M. lp. r. m., odm.złoż. D etym. psł. *v{z{vati / *z{vati«wołać, przywoływać imieniem, nazywać»;ogsłow. – ros. výzvat’, chorw.pozvati «wezwać», scs. v{z{vati. D rozwój:psł. *v{z{vati ? stpol. *vezvaći ?stpol. vezvać | vzvać ? śrpol. vezvać;w j. stpol. czas. funkcjonował takżew zn. «zaprosić, zaproponować udziałw czymś», «powołać do czegoś»,«zwrócić się o pomoc», «nadać nazwę,nazwać».D por. nazwać.ISwezwan zob. wezwać.ISwezwany zob. wezwać.ISweźrzeć (1) [BZ] D zn. «spojrzeć,popatrzeć»: Weźrzał lepak Bog i rzekł[BZ, 71, 11]. D gram. czas., psł. kon. IV-jo- | -i- ? pol. kon. III -’ę, -’isz; dk.D etym. psł. *v{z}rěti / *z}rěti; ogsłow.– czes. vejřit, stukr. vzozrěty, scs.v{z}rěti «spojrzeć w górę». D rozwój:psł. *v{z}rěti ? stpol. *veźř´eći ? stpol.˘