Wersja elektroniczna słownika (pdf)

głównym zn. stało się dzisiejsze «wydobyć,rozłożyć».D por. leżeć, łoże, łożko.ISwynić, wyjć (3) [RsP, ŻB, Satyra]D zn. «opuścić jakieś miejsce; udać sięgdzieś»: Jedwo wynidą pod południe,/A na drodze postawają [Satyra, 191, 6].D gram. czas., psł. kon. I -o- | -e- ?pol. kon. I -ę, -’esz; dk. D formytekstowe: wynidzi tr. rozk. lp. 2. os.;wyszedł cz. przesz. lp. 3. os. D etym. psł.*vyiti / *iti; ogsłow. – czes. vyjít, ros.výjti, sch. izići, scs. iziti. D rozwój: psł.*vyiti ? stpol. *vyjći ? stpol. vyjć |vynić (forma analogiczna do wnić /psł. *v{n-iti, w której pierwotne przedrostkowe-n- zaczęto postrzegać jakordzenne) | vyjść (analogiczne do iść)? śrpol. vyjść.D por. ić, przyć, ujć.ISwypiąć (1) [RP] D zn. «wysunąć doprzodu (tułów, pierś)»: Wypięła żebrai kości,/ Groźno siecze przez lutości[RP, 196, 41]. D gram. czas., psł. kon. II-no- | -ne- ? pol. kon. I -ę, -’esz; dk.D etym. psł. *(s)pen- «ciągnąć, napinać»;psł. *vypęti / *pęti «napinać,wznosić»; czas. podst. ogsłow. – czes.pnout, ukr. pnúty, słoweń. péti, scs. pęti(por. lit. pìnti «pleść, splatać», łac.pendere «wisieć», hiszp. pender «wisieć»,grec. pénomai «przygotowywać,trudzić się», niem. spinnen «pleść»,ang. to spin «kręcić, obracać się»).D rozwój: psł. *vypęti ? stpol. *vyṕąći? stpol., śrpol. vyṕo¸ć.ISwypławić (1) [RsP] D zn. «przepędzićprzez wodę, przeprawić wpław»: JakośmAndrzejewi nie wypławił źrzebca[RsP, 45, 37]. D gram. czas., psł. kon. IV-jo- | -i- ? pol. kon. III -’ę, -’isz; dk.D etym. pie. *pleu- |*plou- |*plū- |*plŭ- «padać; ciec; pływać»; psł. *vywylać246no», przen. «godzić», pochodne odlicz. *(j)ed}n{ «jeden»; rozwój zn.jak w niem. einigen «łączyć, jednać»,einig «zgodny»; czes. jednat «działać»,«układać się», słc. jednat’ se «targowaćsię», głuż. jednać «jednać, negocjować».D rozwój: w j. stpol. zn. wyrazupozostawało w związku ze zn. wieloznacznegoczas. (wy)jednać, jako termiuprawn. «godzić, doprowadzać dozgody», ponadto «pośredniczyć», «najmować,umawiać do służby».IW-Gwylać (1) [Kśw] D zn. «spowodowaćwypływ; rozlać ciecz»: Z tajnego sircazkich słez za grzechy wylije[Kśw IV, 12, 15]. D gram. czas., psł. kon. III-jo- | -je- ? pol. kon. II -’ę, -’esz; dk.D etym. pie. *lei- «lać, ciec»; psł.*vyl}jati / *l}jati «powodować płynięcie»;ogsłow. – czes. vylít, ros. výlit’,chorw. izlı – ti, scs. vyl}jati (por. lit. liéti«lać; wylewać; odlewać», łot. liêt «lać;wylewać», stind. vi-lināti «rozlewasię»). D rozwój: psł. *vyl}jati ? stpol.*vyl’aći ? stpol., śrpol. vylać; w j. stpol.wyraz występował także w zn. «wystąpićz brzegów, zalać sąsiedni teren»;oba zn. przetrwały w polszczyźnie dodziś.ISwyłożyć (1) [RP] D zn. «przedstawić,wyrazić słowami, opowiedzieć»: Bychje mogł pilnie wyłożyć [RP, 194, 4].D gram. czas., psł. kon. IV -jo- | -i-? pol. kon. III -’ę, -’isz; dk. D etym. psł.*vyložiti / *ložiti «sprawić, że cośleży» / *legti «położyć się, leżeć»;ogsłow. – czes. vyložit, ros. výložit’,chorw. izložiti, scs. izložiti. D rozwój:psł. *vyložiti ? stpol. *vyłož´ići ?stpol., śrpol. vyłožyć; w dobie stpol.wyraz występował w licznych zn. przen.«objaśnić, wyjaśnić», «zrobić, uczynić»,«ustalić, wytyczyć (o drodze)»;w j. śrpol. doszło do zawężenia zn.,˘˘˘