Wersja elektroniczna słownika (pdf)

miod 90wienie [Kśw IV, 12, 9]. 2. «kochany,drogi»: Nie była ani będzie nad cięjina miła [List, 115, 10]. D gram. przym.,odm. złoż. D formy tekstowe: miły M. lp.r. m.; miłe M. lm. r. n. D etym. pie. *mi-| *mei- | *moi- (możliwa tu kontaminacjaz pie. *b h il-, por. grec. filos);psł. *mil{(j}); ogsłow. – głuż. miły,czes. milý, słc. milý, ros. mílyj, ukr.mýlyj, błr.míly, słoweń. mil, bułg. mil,scs. mil{ «budzący litość» (por. lit.míelas, mýlas, łot. mīļš, grec. meílos«miły dar», stprus. mijls «miły, kochany»).D rozwój: psł. *mil{j} ? stpol.,śrpol. ḿiły; już w j. stpol. także w zn.«przyjemny, pociągający»; przym. miłybył podstawą licznych imion stpol.,por. Miłodziad, Miłowit, Bogumił(dwuczłonowe), Milej (skrócone).D por. milejszy, miluczki, miło, miłość,miłościwy, miłośnica, miłować,niemiłościwy, namilejszy.ISmiod (1) [Słota] D zn. «produkt wytwarzanyprzez pszczoły, trzmiele itp. zesłodkiej substancji zbieranej z kwiatów»:A grabi się w misę przod,/ Iż mumiedźwno jako miod [Słota, 188, 25].D gram. rzecz., psł. dekl. -ŭ- ? pol.dekl. m. D etym. *pie. med h -u-; psł.*med{; ogsłow. – czes. med, ukr. mid,med, bułg. méd, scs. med{. D rozwój:psł. *med{ ? stpol. *m’od{ ? stpol.ḿōd ? śrpol. ḿód; wyraz poświadczonyw XIV w. w zn. podst. «produktwytwarzany przez pszczoły, osy», «napójz miodu»; fraz., np. mieć miódw ustach «mówić pochlebstwa», ziemiamlekiem i miodem płynąca «ziemiabardzo bogata», lgnąć jak mucha domiodu «zmierzać do celu, na nic niezważając».D por. miedźwno.JGmiotać (1) [RP] D zn. «rzucać, ciskać»,tu we fraz. miece oczy = miota oczy˘˘«rzuca spojrzenia dookoła»: Poziewając,skrżyta zęby;/ Miece oczy zawracając,/Groźną kosę wręku mając [RP,196, 37]. D gram. czas., psł. kon. I -o- |-e- ? stpol. kon. I -ę, -’esz (miecę) ?śrpol. kon. IV -am, -asz (miotam);ndk. D etym. pie. *met-; psł. *metati(iter. wobec *mesti / *metti); ogsłow.– czes. metat, ukr. metáti, sch. mètati,scs. metati. D rozwój: psł. *metati ?stpol. *ḿotaci ? stpol., śrpol. ḿotać;liczne formacje z rdzeniem miot- |miat-: przymiot, podmiot, wymiot(y),zamiatać, wymiatać.D por. miotła.APmiotła (3) [Pfl, Kgn, Ppuł] D zn. «wiązkagałązek służąca do wymierzania chłosty»:Włodać będziesz nad nimi w mietleżelaznej, a jako ssąd zdunowy rozbijeszje [Pfl II, 17, 9]. D gram. rzecz., psł.dekl. -a- ? pol. dekl. ż. D formytekstowe: miotłami N. lm. D etym. pie.*met- (por. pol. miotać); psł. *met{la(/ psł. *metŭla); ogsłow. – czes.metla, ros. metłá, sch. mètla, bułg.metłá. D rozwój: w j. stpol. obok formyM. lp. miotła z przegłosem e ? o,utrzymywała się regionalnie (Młp.,Maz.) postać mietła, dziś dial.; Msc.lp. (w) mietle zachowuje prawidłowąpostać bez przegłosu e ? o przed hist.miękką grupą -tl’-, późniejsza postaćmiotle to wynik wyrównania analogicznegodo pozostałych form paradygmatu;wyraźny związek zn. z miotać,mieść (? zamieść, wymieść, zamiatać,wymiatać); zn. wyrazu uległo rozszerzeniuod konkretnego przedmiotusłużącego do wymierzania chłosty doogólnej nazwy narzędzia do zamiatania.D por. miotać.JGmisa (3) [Słota] D zn. 1. «duża miska»:A pełną misę nadrobi/ Jako on, csomotyką robi [Słota, 188, 30]. 2. «zawartość