Wersja elektroniczna słownika (pdf)

sławić 18817, 8]. 2. «majestat, dostojeństwo,wspaniałość jako cecha przynależnaBogu»: Sława krola wszego [Kśw I, 10,1]. 3. «szczęście wieczne jako nagrodaza bogobojne życie»: A są słowa SynaBożego, tę to świętą dziewicę Katerzynęw sławę krolewstwa niebieskiegowabiącego [Kśw II, 11, 2]. D gram. rzecz.,psł. dekl. -a- ? pol. dekl. ż. D etym.pie. *k’lōu-; psł. *slava / *slaviti«sławić» + *-a; pie. *k’lōu- obocznydo *k’leu- (por. pol. słowo) i *k’lū-(por. pol. słychać), zatem pierw. *slavitito «powodować, aby o kimś, o czymśsłyszano»; ogsłow. – czes. sláva, ros.sláva, słoweń. sláva, scs. slava (por. łac.cluor «sława»).D por. sławić, słowo, słuchać, słyszeć.JGsławićsławien(y) (1) [B] D zn. «sławiony, wychwalony,czczony»: Bogurodzica dziewica,Bogiem sławiena Maryja [B, 163, 1].D gram. im. cz. przesz. bierny, odm.prosta lub złoż. D etym. od czas. psł.*slaviti (kauz. do *sluti «zwać, nazywać»);ogsłow. – czes. slavit, ros. slávit’,sch, sla – viti, scs. slaviti «chwalić, głosić»;możliwe, że w zn. rel. został użyty podwpływem czeskim. D rozwój: psł. *slaviti? stpol. *słav´ići ? stpol., śrpol. słav´ić;zwrot Bogiem sławiena – replika łac.konstrukcji ablativus auctoris (narzędniksprawcy) – może stanowić peryfrazę(poza tym tekstem niespotykana) imiesłowubogosławiena (w j. scs. blagoslavena);forma bez przegłosu sławiena(wobec sławiona) jest przypuszczalnieregionalizmem młp., który miał oparciew czeskiej postaci wyrazu; formy odm.złoż. im. w j. śrpol. ulegają adiektywizacji? im. przym. bierny.D por. sława.WDsławien(y) zob. sławić.WD˘˘˘słodki (1) [ŻB] D zn. «sprawiający przyjemność,wywołujący uczucie szczęścia»:Jemuż słodkimi słowy rzekł: Miejsie dobrze, Błażeju [ŻB II, 32, 21]. D gram.przym., odm. złoż. D etym. pie. *saldǔ-(z rdzeniem *sal- «sól»), zapewne«przyprawiony solą, posolony ? mającyprzyjemny smak, smaczny ? słodki»;? psł. *sold{k{(j}) «mający przyjemnysmak, smaczny, słodki; miły,przyjemny»; ogsłow. – głuż. słódki,czes., słc. sladký, ukr. solódkyj, błr.sołódki, bułg. sládǎk, scs. slad{k{ (por.lit. saldǔs, łot. sal^ds). D rozwój: stpol.słodky ? śrpol. słodk’i (tzw. polska palatalizacjaspłg. tylnojęzykowych i związanaz tym wymiana -y na -i po spłg.zmiękczonej k’).HKsłowko (1) [Park] D zn. «litera»: Patrzyobiecada meego/ Tobie tu napisanego,/Boć w niem każde słowko tobie/Pismem rożny głos da w sobie [Park, 109,31]. D gram. rzecz., psł. dekl. -o- ? pol.dekl. n. D etym. psł. *slov{ko / *slovo+*-{ko; por. czes. slůvko, ukr. slivcé.D rozwój: psł. *slov{ko ? stpol. słōvko? śrpol. słóvko; w stpol. wyraz notowanytylko w zn. «litera», por. sch.slo – vo «litera»; od XVI w. także w zn.«słowo, wyraz» oraz «krótka wypowiedź,zdanie».D por. słowo.JGsłowo (9) [Kśw, Kgn, ŻB] D zn. «to, cosię mówi, pisze, wyraz, wypowiedź»:A trzecie to to słowo: Wstań, mowiBóg śpiącym, jiż się w grzeszechzapieklają [Kśw II, 11, 34]. D gram. rzecz.,psł. dekl. -s- ? pol. dekl. n. D formytekstowe: słowo B. lp., słowa M. lm., B.lm., słowy N. lm. D etym. pie. *k’leuos? psł. *slovo (*slovese); ogsłow. –czes. slovo, ros. slóvo, sch. slo – vo«litera», scs. slovo (por. grec. kleuos).D por. sława, słuchać, słyszeć.˘˘JG