Wersja elektroniczna słownika (pdf)

161ogsłow. – czes. přijet, scs. prějati.D rozwój: psł. *prijati ? stpol. *př´iaći? stpol., śrpol. přyjać; czas. przyjać(jać) utrzymał się najdłużej w j. pol.i czes. (do XV/XVI w.).D por. jać.ISprzyjaźń (1) [Kśw] D zn. «dobre, serdecznestosunki, przychylność, życzliwość»:Widźcie, bracia miła, zbawienie,widźcie wielikie Syna Bożegoprzyjaźni [Kśw IV, 12, 10]. D gram. rzecz.,psł. dekl. -i- ? pol. dekl. ż. D etym.psł. *prijazn} / *prijati «lubić, przyjaźnićsię» (por. pol. sprzyjać) +*-zn};ogsłow. – ukr. príjazn’, scs. *prijazn}.D rozwój: psł. *prijazn} ? stpol. př´ijazń? stpol., śrpol. přyjaźń.D por. przyjaciel.JGprzyjąć (6) [Kśw, Pfl, Kgn, Słota, Ppuł]D zn. 1. «wziąć na siebie odpowiedzialnośćza coś»: A wiem, prawi rozpaczasz, człowiecze dobra swego, jenże się nieżadał przyjąć lichot człowiec?[Kśw IV, 13, 40]. 2. «poddać się czemuś,podporządkować»: Przyjmicie pokaźnienie,bo snadź rozniewa się Gospodzin,i sginiecie s drogi prawej [Pfl II, 18,19]. 3. «wpuścić do siebie, powitać»:Iże jaka dzisia dobre wieści i dobrenowiny sąć były ony tym to wiernymkrześcijanom przyniesiony, coż cioni tego adwetu miłego Krysta sąk sobie przyjąć byli pożądali [Kgn II, 35, 3].4. «nie odrzucić, zgodzić się, uznać»:Przymi ji za sługę swego,/ Schowajgrzecha śmiertnego,/ I też skończenianagłego [Słota, 190, 106]. 5. «wysłuchać,usłyszeć»: Przymicie to powiedanie/Przed waszę cześć, panny, panie! [Słota,190, 110]. D gram. czas., psł. kon. I -o- |-e- ? pol. kon. I -ę, -’esz; dk. D etym.psł. *prijęti / *(j)ęti; ogsłow. – czes.přijmouti, ros. prinját’, sch. primiti,scs. prijęti. D rozwój: psł. *prijęti ?stpol. *př´iją¯ći ? stpol., śrpol. přyjo¸ć.D por. jąć, odjąć, podjąć, sjąć.ISprzyjć zob. przyć.ISprzykazać (2) [ŻB] D zn. «polecić,rozkazać, nakazać, zarządzić»: Rozgniewawsię sędzia, przykazał ji kijmibić, a zbiwszy zasię w ciemnicę wsadzić[ŻB II, 32, 26]. D gram. czas., psł. kon. III-jo- | -je- ? pol. kon. II -’ę; -’esz; dk.D etym. psł. *prikazati / *kazati;ogsłow. – czes. přikázati, ros. prikazát’,scs. prikazati. D rozwój: psł. *prikazati? stpol. *př´ikazaći ? stpol., śrpol.přykazać.D por. kazać, pokazać, skazać, ukazaćsię.ISprzykazanie (1) [Ppuł] D zn. «nakazmoralny, przepis postępowania religijno-etycznego»:Ale ja postawion jeśmkrol od niego na Syjon gorę świętąjego, przepowiadając przykazanie jego[Ppuł II, 53, 6]. D gram. rzecz., psł. dekl.-jo- ? pol. dekl. n. D etym. psł. *prikazan}je/ *pri-kazati (/ *kazati) +*an}je; głuż. přikazanje «przykazanie,rozkazanie», czes. přikázáni, ros. prikazánije«rozkaz, zarządzenie».D por. kazanie, kaźń, przykazać.JGprzykład (1) [RP] D zn. «przypowieść,podobieństwo, porównanie, exemplum»:Przykład o tem chcę powiedzieć,/Słuchaj tego, kto chce wiedzieć[RP, 195, 17]. D gram. rzecz., psł. dekl. -o-? pol. dekl. m. D etym. wyraz o geneziepsł.; od psł. *pri-kladati (/ *kladati«wkładać»); znany j. zach. słow. – głuż.přikład, czes. příklad, słc. príklad, z pol.błr., ukr. prýklad. D rozwój: stpol.př´ikłād ? stpol., śrpol. přykłád; pierw.zn. wyrazu to «wzorzec, wzór do naśladowania»,zn. wtórnym za łac. exemprzykład