Wersja elektroniczna słownika (pdf)

31«bydło» i «majętność». W j. npol. doszłodo dalszej zmiany zn. wyrazu,współcześnie oznacza on «ogół dóbrmaterialnych należących do kogoś,majątek, mienie».D por. dobyć.ISdojć (2) [Kśw] D zn. «osiągnąć, dostąpić»:Czego jim dojć, nie pamiętają[Kśw II, 11, 16]. D gram. czas., psł. kon. I-o- | -e- ? pol. kon. I -ę, -’esz; dk.D etym. psł. *doiti (/ *iti); ogsłow. –czes. dojít, ros. doíti, słoweń. doíti.D rozwój: psł. *doiti ? stpol. *dojći ?stpol. dojć ? śrpol. dojść | dojć;w tekstach XVI-wiecznych obok dojśćczego jest też dojść do czego.D por. ić.WDdom (6) [RsK, Kgn, Słota, List] D zn.1. «budynek mieszkalny (często wrazz mieszkańcami i przynależnym gospodarstwem),samo mieszkanie, miejscestałego pobytu»: Gdy chciałem nasłużbę ot ciebie jachać precz, przyjałemdo domu twego, ciebie żegnając[List, 114, 2-3]. 2. we fraz. dom pospolny«dom noclegowy»: A takoć więc oniszlić są do jednego domu pospolnegobyli, jenżeć dom jest ci on był miedzydwiema domoma uczynion [Kgn II, 37,92-94]. D gram. rzecz., psł. dekl. -ŭ- ?pol. dekl. m. D formy tekstowe: domemN. lp. D etym. psł. *dom{; ogsłow. –czes. dům, ros. dom, ukr. dim, scs.dom{. D rozwój: psł. *dom{ ? stpol.dōm ? śrpol. dóm ? npol. dom;w okresie śrpol. postać dóm powszechnaw polszczyźnie liter. i dial.; formanpol. dom powstała na skutek hiperpoprawnościwobec dial. dóm.JGdoma (2) [Słota, Satyra] D zn. «w domu»:Żelazną wić doma słoży [Satyra,191, 9]. D gram. przysłów. D etym. psł.*dom-ō, pierwotnie psł. Msc. lp. dekl.dosiącna *-ō- |*-ōu- od *domu-s; ogsłow. –czes. doma, ros. dóma, bułg. domá, scs.doma. D rozwój: w j. pol od XIV w., odXVI w. także w zn. «we własnych, rodzinnychstronach, w kraju, w ojczyźnie»;dziś archaizm leksykalny, występujejeszcze w dial., także w postaciwzmocnionej przyimkiem: w doma.D por. dom.JGdomieścić (1) [Kśw] D zn. «doprowadzićdo czego, dowieść»: Jegoż krolestwado[Kśw IV, 13, 49]. D gram. czas., pol. kon.III -’ę, -’isz; dk. D etym. wyraz o geneziepsł. (/ *městiti). D rozwój: wyrazwyszedł z użycia w dobie npol.D por. mieścić.WDdoradzić (1) [Kśw] D zn. «udzielićrady»: A jakokoli to grzeszny człowiekuczyni, tako nagle sirce jego jemu doradzi,iżby grzecha ostał, swojich grzechowsirdecznie żałował [Kśw IV, 12, 17]. D gram.czas., pol. kon. III -’ę, -’isz; dk.D etym.wyraz o genezie psł. (/ *raditi).D por. radzić.WDdosiąc (1) [ŻMB] D zn. «dosięgnąćdokądś»: Picia wołasz, piciać bych cidała,/ Ale nie lza dosiąc twego świętegciała [ŻMB, 180, 25]. D gram. czas.,psł. kon. I -o- | -e- ? pol. kon. I -ę,-’esz (dosięgę, dosiężesz); dk. D etym.psł.*dosęgti (/ *sęgti, *sego¸); ogsłow. –ukr. dosjahtý, ros.dial.dosjagtí, słoweń.doséči, scs.dosęšti (por. lit. sègti «przymocowywać,przypinać, zapinać», łot.segt «przykrywać»). D rozwój: psł. *dosęgti? *dosękti ? zach.słow. *dosęci? stpol. *dośą¯c’i ? stpol., śrpol.dośo¸c; dziś wyraz rzadko używany,zastąpiony przez dosięgnąć; z dawnejodmiany przetrwały pojedyncze formy:dosięgła (rzadko dosiągł), dosięgli.D por. sięgać, osięgnąć, przysiąc.WD