Wersja elektroniczna słownika (pdf)

209teda zob. tedy.BTtedy, teda, tegdy, tegdyż (18) [Kśw,Pfl, RsK, Kgn, Słota, ŻB, RP, Ppuł] D zn.«wówczas, w tym czasie, wtedy»: Tedybędzie mołwić k nim w gniewie swojimi w rozsierdziu swojim zamęci je [Ppuł II,53, 5]. Teda sędzia tego miasta przykazałji w ciemnicę przez noc wsaić[ŻB II, 31, 20]. Tegdy mołwić będzie k nimw gniewie swojem i w rosierdziu swojemzamąci je [Pfl II, 17, 5]. D gram. przysłów.D etym. psł.*t{g{dy |*t{g{da /psł. zaimka *t{ i psł. przyr. *-g{dy |*-g{da; ogsłow. – czes. tedy, stczes.tehdy | tehda, ros. togdá, scs. t{gda |t{da; w formie tegdyż połączenie z part.-ž. D rozwój: teda, tegdy występują tylkow j. stpol.; od XVII w. pojawia sięrównież przysłów. wtedy.D por. -ż.BTtegdy zob. tedy.BTtegdyż zob. tedy.BTtele (1) [ŻB] D zn. «tu: składnik spójnikazłoż. nie tele... ale i – nie tylko...ale»: Gotow cieśm jić nie tele w ciemnicę,ale i we śmierć prze jimię JezuKrystusowo [ŻB, 32, 29]. D etym. psł. *toli«tak wiele, tak dużo» / *to (zaimekwskazujący) + part. *li; ogsłow. – czes.dial. toli «tyle, tak wiele, strus. toli«potem», «i», «a», scs. toli «o ile; takdalece; w takim stopniu». D rozwój:w j. stpol. w postaci tyle | tele, tylo |telo (z -e- |-y- zamiast ogsłow. -o-);wygłosowe -e pod wpływem ile.BTten (221) [B, Kśw, Pfl, RsP, RsK, Kgn,Słota, List, Park, KŚ, ŻB, BZ, LA, ŻMB,Tęcz, RP, Satyra, Ppuł] D zn. 1. «zaim.wskazujący, użyty samodzielnie, odsyłado osoby lub rzeczy wymienionejw poprzednim zdaniu – on»: Żeniejego dziano Aglijas,/ Ta była ubostwuw czas [LA, 173, 26]. 2. «zaim. przymiotnywskazujący, użyty przy rzecz. – ten tutaj,ten»: Ta słowa pisze mądry Salomon[Kśw II, 11, 1]. 3. «zaim. przymiotnywskazujący, służy jako odpowiednikzdania pobocznego przydawkowego»:Ta krowa, czso Czestkowi ukradziona,tej Jakusz użytka nie ma [RsP, 45, 51].4. «zaim. przymiotny pełniący funkcjęekspresywną»: Wprzągają chory dobytek,/Chcąc zlechmanić ten dzień wszytek[Satyra, 191, 12]. 5. «zaim. rzeczowny,odsyłający do faktu, dziania się z regułyzaistniałego w przeszłości, wyrażonegozwykle w poprzedniej wypowiedzi»:Ktokoli czci żeńską twarz,/Matko Boża, ji tym odarz./ Przymi ji zasługę swego [Słota, 190, 105]. 6. «zaim.rzeczowny wskazujący, służy jako odpowiednikzdania pobocznego»: Csow stole i w tobole,/ Csole się naniwie zwięże,/ To wszytko na stole lęże[Słota, 188, 7]. 7. «zaim. przymiotny, wskazujena jakość obiektu – taki, ten»: Odmatki Boże tęmoc mają,/ Iż przeciwjim książęta wstają [Słota, 190, 101].D formy tekstowe: ten M. lp. r. m., tetM. lp. r. m., togo, tego D. lp. r. m., n.,B. lp. r. m., tomu C. lp. r. n., temu C.lp. r. m., n., to B. lp. r. n., te D. lp. r. ż.,tej C. lp. r. ż., tę(ć) B. lp. r. ż., tem Msc.lp. r. m., n., tych D. lm. r. m., n., ż., tymC. lm. r. m., n., tymi N. lm., r. m., n., ż.D etym. pie. *so, *sā, *tod; w psł. w wynikuwyrównania analogicznego uogólniłsię rdzeńt-:psł.*t{,*ta,*to; ogsłow.(po zaniku jerów forma M. lp. r. m. twzmacniana na różne sposoby) – głuż.tón, stczes. tet, ros. tot, sch. taj, csł. t{t{.D rozwój: w stpol. zredukowana postaćt wzmacniana poprzez reduplikację*t{ +*t{ ? tet, teć lub dodanie suf.*-n{ ? *t{ + *-n{ ? ten; przeobrażeniaw formie M. spowodowaływprowadzenie do odm. tegozaim. końc. miękkotematowych: t-e-n,˘ten