Wersja elektroniczna słownika (pdf)

195D gram. przym., odm. złoż. D etym. genetyczniest. wyższy od przym. stary,utworzony za pomocą przyr. -ejszy.D rozwój: forma z sufiksem -ejszy,oboczna w stpol. do starszy, zanikła,dziś tylko starszy.D por. stary, starszy.HKstawiać (1) [Słota] D zn. «kłaść, umieszczać»:Lepsze misy przedeń stawia[Słota, 189, 38]. D gram. czas., psł. kon. III-jo- | -je- ? pol. kon. IV -am, -asz;ndk. D etym. psł. *stavjati (iter. do*staviti «powodować, że coś stoi»,czas. kauz. od *stojati); ogsłow. – ukr.stavljáty, sch. sta – vljati, scs. stavl’ati(por. lit. st ~ ovinti «postawić»). D rozwój:zach.słow. *stav´ati ? stpol. *stav´aći ?stpol., śrpol. stav´ać.D por. stać, stawić się.WDstawić się (1) [RP] D zn. «przybyćosobiście, zgłosić się»: Kogokoliśmierć udusi,/ Każdy w jej szkole byćmusi;/ Dziwno się swym żakom stawi,/Każdego żywota zbawi [RP, 195, 15].D gram. czas., psł. kon. IV -jo- | -i-? pol. kon. III -’ę, -’isz; dk. D etym. psł.*staviti sę; ogsłow. – czes. stavit se, ukr.stávytysja, serb. arch. staviti se. D rozwój:psł. *staviti sę ? stpol. *stav´ići śę? stpol., śrpol. stav´ić śę; dziś formanacechowana – urz., książk.D por. stawiać się.WDstąpiw zob. stępić.WDstękać (1) [RP] D zn. «jęczeć, wydawaćjękliwy głos (pod wpływem strachu)»:Czemu się tako barzo lękasz,/ Wrzekomośzdrow, a żdy stękasz! [RP, 196,50]. D gram. czas., psł. kon. III -jo- | -je- ? pol. kon. IV -am, -asz; ndk.D etym. psł. *sto¸kati (za pomocą przyr.-k- od czas. stonati); zach.słow.i słoweń. – czes. dial. stukat «narzekać,stękać», słc. stukat’, słoweń. stókati«jęczeć, stękać, narzekać, żalić się».D rozwój: zach.słow. *sto¸kati ? stpol.*stą˘kaći ? stpol., śrpol. stękać; w XVIi XVII w. wyraz stęk był uważany zareg. mazowiecki.D por. stęknąć.WDstęknąć (1) [RP] D zn. «wydać jękliwygłos, głucho jęknąć»: [Mistrz] Groźnosię tego przelęknął,/ Padł na ziemię,eże stęknął [RP, 196, 46]. D gram. czas.,psł. kon. II -no- | -ne- ? pol. kon. I -ę,-’esz; dk. D etym. psł. *sto¸kno¸ti (jednokr.do *sto¸kati).D zob. stękać.WDstępić (3) [Kśw] D zn. «zstąpić, opuścićsię»: Anjeł, prawi, święty stąpi doGalaa ku synom izraelskim [Kśw I, 10,19]. D gram. czas., psł. kon. IV -jo- | -i-? stpol. kon. III -’ę, -’isz; dk. D formytekstowe: stąpiw im. cz. przesz. czynny IM. lp. r. m., odm. prosta. D etym. pie.*ste(m)p-; psł. *sto¸piti «postawić nogę,zrobić krok, stąpnąć»; ogsłow. – czes.przest. stoupit «wstąpić», ros. stupít’«postawić nogę, stąpnąć, wejść», sch.stúpiti, scs. sto¸piti «iść, kroczyć» (por.grec. stépro «depczę», lit. stapýtis«stać», stwniem. stampfôn). D rozwój:psł. *sto¸piti ? stpol. *stą˘ṕići ? stpol.stęṕić ? śrpol. sto¸ṕić (zmiana ę na o¸pod wpływem form stąpię, stąpisz);czas. podst. zachowany też w formachprzedr.: wstąpić, zstąpić, przestąpić.WDsto (1) [Kśw] D zn. «licz. główny, odpowiadającyliczbie 100»: Zstąpiw,prawi, anjeł Boży w zastępy pogańskiego we zborzeasyrskiem, to je pogańskiem sto tysięcysięcy i pięć tysięcy luda pogańskiego[Kśw I, 10, 9]. D etym. pie. *ḱm˚tom/ *deḱm˚-t-ō-m (= 10 dziesiątek); psł.*s{to – rzecz. r. n. dekl. -o-, zachowusto