Wersja elektroniczna słownika (pdf)

pobić 134z przym. w dawnej odm. prostej; adwerbizacjatego typu wyr. przyim. teżw innych j. słow. – czes. po anglicku«po angielsku», po domácku «po domowemu»,po staru «po staremu», ros.po-pól’ski «po polsku», póprostu (obokprosto) «po prostu». D rozwój: żywotnysposób derywacji przysłówków – nawzór dawnych po cichu, po mału,także od nowych podstaw pochodzeniaobcego: po chuligańsku, po dyktatorsku,po dyletancku oraz od przym.we współ. odmianie: po bożemu, pocywilnemu, po dziecinnemu, po staremu,po pijanemu oraz z zaimkami: pomojemu, po swojemu.D por. polski.AKpobić (1) [Kśw] D zn. «pomordować,pozabijać»: Jenże anjeł (...) stąpiw,prawi, anjeł Boży w zastępy we sborze asyrskiem [Kśw I,10, 8]. D gram. czas., psł. kon. III -jo- |-je- ? pol. kon. II -’ę, -’esz; dk. D etym.psł. *pobiti; ogsłow. – czes. pobit, ros.pobít’, sch. pòbiti, scs. pobiti. D rozwój:w j. stpol. czas. funkcjonował takżew zn. «zabić, pokonać w walce», którezanikło w dobie śrpol.; wówczas takżewyraz pobić zastąpiony został przezzabić.D por. bić, zabić.ISpobrać (2) [RsP] D zn. «wziąć coś,zabrać, odebrać (coś komuś)»: JakoWawrzyniec pobrał na swem żyto, a niena Mirosławinie [RsP, 45, 26]. D gram.czas., psł. kon. I -o- | -e- ? pol. kon. I-ę, -’esz; dk. D formy tekstowe: pobrałacz. przesz. lp. 3. os. D etym. psł.*pob}rati / *b}rati; ogsłow. – czes.pobrat «pobrać się», ros. pobrát’, scs.pob}rati, iz{brati. D rozwój: psł. *pob}rati? stpol. *pobraći ? stpol.,śrpol. pobrać; w dobie stpol. wyrazfunkcjonował również w połączeniach:pobrać kogoś «zabrać komuś coś, ograbićkogoś», «otrzymać, dostać», pobraćsię «odejść, pójść»; w j. śrpol. takżew zn. «wybrać, powołaćna jakieś funkcje»,«wziąć wiele a. wielu z jednegomiejsca na inne», «złupić, obrabować».D por. brać, wybrać.ISpobudzać (3) [Kśw] D zn. «zachęcać;podniecać; popychać do czegoś»:I zmowił Syn Boży słowa wielmi znamienita,jimiż każdą duszę pobudza,ponęca i powabia. Pobudza, rzeka [KśwII, 11, 4-5]. D gram. czas., psł. kon. III -jo-| -je- ? pol. kon. IV -am, -asz; ndk.D formy tekstowe: pobudzaję im. cz. ter.czynny M. lp. r. ż., odm. prosta.D etym. pie. *b h eud h - «czuwać, niespać; uważać»; psł. *pobudjati «przerywaćkomuś sen» (iter. do czas. *pobuditi/ *buditi) ? zach.słow. *pobu-Zati; ogsłow. – czes. pobuzovat, ros.pobuždát’, sch. pobuditi, scs. pobuditi(por. lit. ba^usti «naganiać, popędzać,pobudzać», stind. bōdháyati «budzi»).D rozwój: przedpol. *pobuZati ? stpol.pobuZ’aći ? stpol., śrpol. pobuZać;w j. stpol. formy im. cz. ter. w odm.prostej zanikły; do dziś zachowała siępostać B. r. m. pobudzając,która uległaadwerbizacji w j. śrpol.ISpobudzaję zob. pobudzać.ISpobyt (1) [B] D zn. «przebywanie,bycie»: A na świecie zbożny pobyt,/Po żywocie raski przebyt [B, 163, 8].D gram. rzecz., psł. dekl. -o- ? pol.dekl. m. D etym. psł. *pobyt{ / psł.czas. *pobyti za pomocą formantu -t{.D por. być, przebyt.KDKpocząć (się) (4) [Kśw, RsK, List] D zn.1. «wykonać pierwszą część jakiejśczynności; rozpocząć coś»: Dziwnerzeczy, w miłości będąc, poczęły sięmiedzy nama, toć jest, aby mnie nie˘