Wersja elektroniczna słownika (pdf)

43ną do*dy) pochodzenia zaimkowego;ogsłow., ale -da najlepiej zachowanew j. wsch.słow. i płd.słow. – sch. ka – d,kàda «kiedy, gdy», słoweń. gdā «kiedy?»,ros. kogdá «kiedy, jeżeli, gdy»,scs. k{gda, kogda «kiedy?, kiedyś».D rozwój: reliktowo tylko w j. stpol.,zastąpione wspólnofunkcyjnym, obocznymgdy; w obu nagłosowe k ? gw wyniku upodobnienia pod względemdźwięczności (po zaniku jerów).D por. gdy, -że.AKgdy, gdyż, gdyżci, gdyć (29) [Pfl, RsK,Kgn, Słota, List, Park, KŚ, ŻB, LA, RP,Satyra, Ppuł] D zn. «kiedy; jeżeli; skoro»:A gdyż w miasto przyniesionświęty Błażej, teda sędzia tego miasta,przykazał ji w ciemnicę przez nocwsadzić [ŻB, 31, 19]. A gdyżci więc Jozefz Maryją jesta ona była do tego tomiasta Betlehem przyszła, a tedy więconi nie moglić są mieć niejedne gospodytamo byli [Kgn II, 37, 90]. Jestlic barzo grubieje,/ Tako pismem czaswyznaje./ Gdy h przypisano będzie,/Ch chwalebne tako siędzie [Park, 109, 24].Gdyć przyniosę jadu garnek, musisz jipić przez dzięki [RP, 197, 68]. D gram.spójnik wprowadzający zd. okolicznikoweczasu, też z odcieniem warunkowymlub przyczynowym; może byćwzmocniony skróconymi w pozycji posamogłoskowejpartykułami ci (gdyć),że (gdyż) lub nimi oboma (gdyżci).D etym. pie. *k u o-dy, *k u o-da rdzeńzaim. *k u o- wzmocniony enklitycznąpart. *dy lub *da; psł. *k{dy (obok*k{da) «kiedy» to pierwotnie przysłówekzaimkowy pytajny i nieokreślony,wtórnie – spójnik; zrost psł. zaimka pytajnego*k{ z part. pochodzenia zaimkowego*dy, występującą też w obocznejpostaci *da; ogsłow., ale w postaciz dy zwłaszcza w j. zach.słow. – czes.kdy zaimek przysłówkowy czasowy˘˘˘«kiedy, kiedyś», a w funkcji spójnikaczasowego jako kdyż «gdy», chorw.,serb. kàda, kàdā, dial. też kàdi «kiedy»(por. lit. kadà «kiedy», stind. kadā´«kiedy, gdy»). D rozwój: zanik jeróww j. pol. umożliwia upodobnieniepod względem dźwięczności, w wynikuktórego nagłosowe k ? g.D por. ci, gdaż, kiedy, -ż.AKgdyć zob. gdy.AKgdyż zob. gdy.AKgdyżci zob. gdy.AKgdzie, gdzież (11) [Kśw, RsP, RsK, Park,ŻMB, Słota] D zn. 1. «zaim. przysłowny,pytajny – w którym miejscu»: O anjeleGabryjele, /Gdzie jest ono twe wesele,/Cożeś mi go obiecował tako barzowiele [ŻMB, 180, 27]. 2. «zaim. przysłowny,względny; wprowadza zd. miejscowe»:Umiej obiecado moje,/ Ktoremtak napisał tobie,/ Aby pisał takkrotkie a,/ Aa sowito, gdzie się wzdłużaa[Park, 108, 6]. 3. «spójnik; wprowadzazd. okolicznikowe czasu»: Jakośm przytem był, gdzie Jakusz ręczył trzygrzywny Michałkowi Giebołtowskiemuzakładu rękojemstwa [RsK, 48, 25].˘D etym. pie. *ku- |*k u - (rdzeń zaim.)+*-d h e (part.); psł. *k{de; ogsłow. –czes. kde, ros. gde, sch. gdje – , scs. k{de(por. stind. kúha, lit. ku ~ r). D rozwój:psł. *k{de ? stpol. gŹe | kŹe | Źe.D por. kiedy, kto, -że.WDgdzieby (3) [Kśw, RsP] D zn. 1. «zaim.przysłowny, względny; wprowadza zd.przedmiotowe»: Toć ubogi krolewicbył, iże nie jimiał, gdzieby swoję głowępodkłonił [Kśw IV, 13, 25]. 2. «spójnik;wprowadza zd. warunkowe»: Jakośmprzy tem był, gdzie Sędziwo umowiłsie z tem, iże miał wypominać P...kiegoo ten dług, gdzieby go nie wypogdzieby