Werke. Kritische Gesamtausgabe. [Hrsg. von J.K.F. ... - Maarten Luther

Assertio omnium articulorura M. Lutheri per bullam Leonis X. jc. 1520. 145reprobum sensum, ut faciant quae non eouveniunt'', Et ix. 'Quem viilt iudurat, 9iöm. 9, is.cuius viilt miseretur'. Sicut et Exo. ix. de Pharaone dicit 'in hoc ipsum 2- Moj. ü, i6.exeita%'i te, ut ostendam virtutem meam in te.' ideo enim est terribilis deusin iudieiis et operibus suis.5 Sic rui'sus Prover. xvi. 'Hominis est praeparare cor, domini autem est «pt- ig, i.gubernare linguam'. Hoc est, homo midta seiet proponere, cum tarnen adeonon sint in manu eins opera eius, iit nee verba in hoc ipsum habeat inpotestate sua, coactus mirabili dei providentia et loqui et facere aliter quamcogita\'it, sicut in Balaam monstratum est, Nimieri xxiiii.. Et Psal. cxxxviii.|jfi39,|*'10 'Non est sermo in lingua mea'. Et clarius infl-a Prover. xvi. 'Cor hominis gpv. ig. 9.cogitat viam suam et dominus dirigit gressus snos'. Ecce non, sicut homocogitat, via eius procedit, sed sicut dominus ordinat: ideo et xxi. dicit 'Sicut ©vr. 21, i.di\nsiones aquarum, ita cor regis in mann domini, quocimque voluerit, inclinabitilkid'. Ubi ergo est liberum arbitrium? figmentum est penitus.15 Atque si scriptiira non doceret haec, abunde ex omnibus historiis hancveritatem disceremus, et unusqiiisque ex vita sua propria. Quis enim est,qui omnia quae voluit effecit? immo quis id, quod cogita^-it facei-e, nonsaepius alia statim cogitatioue mutavit, nesciens quomodo mutarit? Quisaudet negare, se etiam in malis operibus saepius coactum aliud facere quam20 cogita^ät? An non putas huius Bullae autores in eo fliisse totis et summisliberi m-bitrii \-iribus, ut pro se contra Lutherum loquerentiu-? Et ecce,quam non fiierit in eorum arbitrio haec cogitatio et operatio! omnia enimcontra se in caput suum operati sunt, ut nunquam legerim, qui se fediusabominabiliusque dedecoraveriut et in omnem turpitudinem errorum, haeresum,25 maliciarum apertissime tradiderint excaeeati et ignorautes: adeo non est homoin manu sua, etiam mala ojierans et cogitans. Et vere Paulus Ephe. i. dixit:f''|;,,''J.] 5'Dens operatur omnia in omnibus.'Periit itaque hie etiam generalis illa influentia, qua garriunt, esse inpotestate nostra naturales operationes operari: secus rem habere monstrat30 experientia omnium. Et vide nos insensatos, ipsam radicem operum, nenipevitam ipsam, quae caput est omnium operum, scimus omnes nullo momentoesse in manu nostra, et audemus dicere, aliquam eogitationem esse in manunostra? Quid absurdius dici potest? Qui ergo %'itam nostram in manusua retinuit, motus nostros et opera in manu nostra posuit? Absit. Unde35 non est dubium, Satana magistro in Ecclesiam venisse hoc nomen 'liberumarbitrium' ad seducendos homines a via dei in vias suas proprias. Fratresloseph omnino cogitaverunt eum occidere, et ecce ipsa haec cogitatio adeo1 Et xi. Quem AC 2 Exo. xi. C .5 Si rursus Erl.ing. 9 Psal. cxxiiii. ACPsal. l.'iO. Witeberg. Erl.ing. (Witebeig. unb Erlang. TjalJcn ben Sc^tct itac^ bcv fpäter, loitnaäi bet bamofö »on Sut^et ficfotgtcn 3öf)tuns bcr ^fotmcn »crbcffcxtl 12 Sunt divisioncs AC17 qu.ie onmia ijuae C 24 decoraveriiit C haeresium Erlang.SuttietS aßetic. VII. 10