INGLIZ TILI GRAMMATIKASI - Saytga o`tish

PREDLOGSIZ VOSITALI TO‘LDIRUVCHI
(THE INDIRECT OBJECT)
Ba’zi o‘timli fe’llardan keyin ish-harakat yo‘naltirilgan to whom?
kimga? so‘rog‘iga javob bo‘luvchi ot yoki olmosh keladi. Bunday ot yoki
olmoshlar predlogsiz vositali to‘ldiruvchilar bo‘lib keladi. Bu predlogsiz
vositali to‘ldiruvchilar bosh kelishikdagi ot yoki obyektiv kelishikdagi
kishilik olmoshidan yasaladi va fe’l bilan vositasiz to‘ldiruvchining orasida
joylashadi:
He gave the boy a book. U bolaga kitob berdi.
I showed him the letter. Men unga xatni ko‘rsatdim.
Izoh: Ish-harakat yo‘naltirilgan shaxs vositasiz to‘ldiruvchidan keyin predlogli vositali
to‘ldiruvchi yordamida ham berilishi mumkin: He gave a book to the boy. I showed the letter
to him.
PREDLOGLI VOSITALI TO‘LDIRUVCHI
(THE PREPOSITIONAL OBJECT)
Predlogli vositali to‘ldiruvchilar ko‘pgina fe’l va sifatlardan keyin ishlatiladi.
1. Predlogli vositali to‘ldiruvchilar otdan yasaladi:
We spoke about our work. Biz ishimiz haqida gaplashdik.
He lives with his parents. U ota-onasi bilan yashaydi.
2. Predlogli vositali to‘ldiruvchi predlogli olmoshdan yasaladi:
He spoke to me yesterday. U kecha men bilan gaplashdi.
I agree with you. Men sizning fi kringizga qo‘shilaman.
3. Predlogli vositali to‘ldiruvchilar predlogli gerunddan yasaladi:
I am fond of reading. Men o‘qishni sevaman.
He insists on doing it himself. U buni o‘zim qilaman deb turib olgan.
Gapda vositasiz to‘ldiruvchi bo‘lganda, predlogli vositali to‘ldiruvchi,
vositasiz to‘ldiruvchidan keyin keladi:
I have received a letter
Men opamdan xat oldim.
from my sister.
I spent a lot of money on books. Men kitoblarga ko‘p pul sarfl a dim.
268