As “Maletas” - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Carlos Pereira Martínez y Ana Romero Masiá
deste prolífico auxe da prensa obreira. Mesmo chegarán a callar algunhas iniciativas
editoriais, como foron as coruñesas Biblioteca El Sol e Biblioteca La Internacional,
das que saíron do prelo folletos sociolóxicos e literarios.
É interesante constatar que estas publicacións (editadas por sociedades de resistencia
ou sindicatos, por sociedades culturais, por partidos políticos, por grupos de afinidade
anarquistas, etc.) intercambiábanse con outras editadas fóra de Galicia, mesmo
doutros continentes, o que permitía que os traballadores galegos puidesen coñecer as
mobilizacións producidas en afastados lugares, e viceversa, e organizar nas cidades
actos de solidariedade con obreiros perseguidos, mitins contra as guerras, etc.
Como en todo tipo de sociedades humanas, sempre hai personalidades que, por ter
maior formación intelectual, polo seu talento natural, polo seu compromiso activista…,
destacan no conxunto. Diso é do que trataremos no presente traballo.
E facémolo seleccionando tres figuras con moitos trazos comúns: todas elas residiron
na Coruña, todas foron anarquistas, todas estiveron vinculadas, ben como directivos,
ben como simples asociados ou colaboradores, ao Centro de Estudos Sociais Germinal
ou á Antorcha Galaica del Libre Pensamiento: son os casos do xastre José Sanjurjo
Rodríguez, o tipógrafo Marcial Lores García e o activista e editor Enrique Taboada
Chas. Tres personalidades que foron das que máis destacaron polas súas contribucións
publicísticas e, nalgúns casos, tamén organizativas, na Coruña do primeiro terzo do
século XX.
Pero non quixemos limitar o noso traballo soamente á compilación de artigos ou
textos publicados por estes dirixentes obreiros (os que puidemos atopar porque,
lamentablemente, de moitas publicacións apenas se conservan exemplares), senón que
quixemos tamén, na medida do posible, coñecer a súa traxectoria vital, tanto no ámbito
familiar como profesional, asociativo ou sindical. Porque coñecendo as circunstancias,
o contexto no que se desenvolveu a súa vida, podemos entender mellor os seus escritos
e as súas aspiracións.
Se os autores, -logo da publicación do seu libro sobre Germinal 1 ou sobre o movemento
asociativo feminino na Coruña-, continúan coa súa teima de dar á luz aspectos
descoñecidos da historia do movemento obreiro, especialmente o coruñés, é porque
consideran que esta é unha obriga permanente, porque os obreiros e obreiras están
moi esquecidos; porque queren, a través destas e outras páxinas, reivindicar os seus
nomes, devolverlles a súa voz, devolverlles as súas palabras. Se a lousa da desmemoria
se cernou sobre as vítimas da Guerra Civil e o franquismo, máis aínda sobre o labor
destes pioneiros.
Teñen a palabra.
1 Germinal. Centro de Estidos Socias. Cultura obreira na Coruña, 1902-1936, Briga Edicións, Betanzos,
2003.
146
NALGURES · TOMO VI · AÑO 2010