As “Maletas” - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Muxía. Apuntamentos para a súa historia. Séculos XII a XVI
este preçio o el mayor lo posiere durante el tienpo de su arrendamiento I mill CLXVI
maravedis, IIII cornados” 28 .
En 1445 “Este puerto de Santa Mª de Muxía (…) le había sido aforado a Bernal Diáñez
por el Arzobispo Don Rodrigo de Luna (1451-1460) en virtud de capitulaciones, en
1459, junto con la promesa de la Pertiguería mayor. Todo ello había quedado en el aire
a la muerte del arzobispo en 1461.” 29
Bernal Diáñez é fillo de Ruy Sánchez (Moscoso) e de dona Juana de Castro de Lara y
de Guzmán.
Achegámonos a mediados do século XV, e a vila ten dúas frontes no arredor da mesma:
por un lado o priorato de Moraime, e por outro a casa de Altamira. Así mesmo, a
súa dependencia do arcebispado para nomeamento de alcalde, cobro das alcabalas
e aforamento da vila a distintas persoas, ía traer unha serie de conflitos, uns que se
manifestarán nestes anos e outros a principios do século seguinte.
Entre finais do s.XV e todo o s.XVI, contabilízanse 13 foros de casas en Muxía,
administrados polo prior. Cobraba por unha casa diversos valores: de 1 a 4 reais de
prata, de 12 a 20 pescadas, un millar de sardiña, 5 reais castellanos, congro curado, etc.
As casas descrébense principalmente como paxasas (teito de palla), tejadas (con teito
de tella), ou terreras (a rentes do chan) sen sobrado.
O contorno da vila
Os lugares comprendidos no priorato moraimés, que non variarán ao longo destes
séculos, ocupan unha superficie aproximada de 16 km 2 . Estaban suxeitos aos seus
foros -a excepción do lugar de Santa Mariña, que en 1585 pertence a este término e
despois pasa a parroquia de Coucieiro-. Estes documentos estaban feitos e controlados
polos distintos abades do couto; tamén eles eran os que nomeaban os meiriños e ás
veces os escribáns.
O couto e término de Ozón, iguamente beneditino, está baixo a supervisión e cobro
de foros do seu prior. Depende de San Martiño Pinario de Santiago, por bula papal de
1499. Comparte meiriño e escribán con Nemiña e Baíñas.
Tamén nese priotaro haberá algunha salvedade. Así, no ano 1525 realizarán un concerto
entre San Martiño Pinario e Moraime, sobre a renda do lugar de Merexo. E no 1546,
este pagará as primicias e foros ao prior de Moraime e ao reitor de Muxía.
28 Ibidem, p. 138.
29 VASCO de APONTE. cit., p. 176.
NALGURES · TOMO VI · AÑO 2010 19