As “Maletas” - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Juan J. Burgoa
nobreza señorial, sen cuestionar en principio a monarquía e os seus dereitos - “que las
rentas del Rey, ni contra su justicia no tocaban” -, e no caso específico dos veciños de
Ferrol, feita na defensa dos seculares privilexios e liberdades que tiñan como vila de
reguengo. De xeito específico, Benito Vicetto considera que Ferrol foi o berce da loita
popular contra o poder feudal, desenvolvida no século XV en Galicia.
Nos primeiros momentos do levantamento os rebeldes irmandiños, coñecidos nas crónicas
da época como a Irmandade Fusquenlla, derrubaron o castelo de Moeche e atacaron
Pontedeume, obrigando a Nuño Freire de Andrade a refuxiarse en principio no
mosteiro de Monfero e máis tarde escapar a Santiago. Mentres tanto, coñecida polo
rei Juan II esta revolta, encargou a súa mediación no conflito ao arcebispo de Santiago
Lope de Mendoza e ao bispo de Cuenca, o galego Álvaro de Isorna, tendo lugar a
negociación con Roi Xordo na vila de Betanzos, sen acadar un acordo cos sublevados.
Rotas as negociacións, os irmandiños, numerosos mais mal armados, dirixíronse a
atacar Santiago nunha errada decisión estratéxica, sufrindo unha dura derrota fronte
aos muros da cidade ante as mellor equipadas tropas da capital que sumaban 3000
peóns e 300 lanzas a cavalo. Batidos en retirada os sublevados cara a Pontedeume, o
levantamento rematou coa súa derrota final en terras eumesas cando cercaban no castelo
roqueiro da Noguerosa á familia de Nuño Freire de Andrade, axudada nese intre
polas forzas do corrixidor Gómez de Hoyos e do arcebispo de Santiago, tendo lugar
unha gran matanza entre os irmandiños e rematando practicamente a revolta. “Y así se
apaciguó este caso de Galicia”, conclúe a Crónica de Don Juan II.
A protesta de Pedro Padrón
Neste contexto, ao falecer Nuño Freire de Andrade precisamente o ano 1431, pasou a
rexer a Casa de Andrade o seu fillo Pedro Fernández II, que intentou obter de novo o
señorío de Ferrol para a devandita casa. Como o despótico mandato de Nuño Freire
deixara unha triste lembranza entre os veciños de Ferrol, que non lograra borrar o seu
fillo Pedro Fernández, os ferroláns comisionaron a Pedro Padrón, procurador do Concello,
para que protestase ante o rei Juan II, dos intentos do citado Andrade en oposición
ao desexo dos veciños de Ferrol de seguir coa súa condición de vila de reguengo,
que fora confirmada o ano 1429 polo propio rei Juan II.
Non pasou un ano daquela revolta cando, o 18 de Xaneiro de 1432, compareceu Pedro
Padrón para facer unha protesta dos agravios recibidos polos Andrade, diante do
pazo real de Zamora, aproveitando que naquelas datas o rei Juan II convocara Cortes
naquela localidade para presentar ao seu herdeiro Don Enrique. Como Ferrol non tiña
representantes en Cortes, nin o rei Juan II, nin o seu valido, o condestable de Castilla
Álvaro de Luna, quixeron recibir ao decidido procurador ferrolán, polo que o devandito
Pedro Padrón solicitou a presenza do notario público Álvaro Alfonso, facendo unha
60
NALGURES · TOMO VI · AÑO 2010