As “Maletas” - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Muxía. Apuntamentos para a súa historia. Séculos XII a XVI
4 Arcas grandes e pequenas en la sala y
2 [Arcas] en la camara
1 Ballesta de açero
00 Unos ferros de lareira que valen 4 ducados
3 Candeleros de açofar 74
1 Mesa de gonços 75
1 Mesa larga
4 Sillas de palo
1 Silla de caballo
000 Ciertos millares de Sardina en el Suetano de la casa en palla
6 ó 7 Quintales de sardina en el suetano de la casa en pallas
6 ó 7 Quintales de congrio seco en el dicho suetano
10 ó 12 Pipas abatidas
Mercaderes
Muxía, que basicamente é vila mariñeira -como veremos polos aranceis pagados-, non
deixaba de ser tamén comercial e porto no que entraban materiais necesarios para a
74 75
vida cotián, tanto dela como das aldeas do contorno.
A profesión de mercader aparece ese século evidenciada moi cedo. En 1518 Juan
Gonçales, veciño da vila, exerce esta profesión e tén herdades no lugar de Buría
(Camariñas); en 1549, Alonso García; entre 1552-1555, Juan Amoroso; en 1562, un
chamado García; entre 1572-1574, Sebastian de Rial (que sabía asinar), Fernando de
“Baldayo” (sogro de Pedro Ballón) –ámbolos dous son mareantes e mercaderes- e
Juan de Santa Cruz; en 1579, Juan Suárez.
De todos eles, o que deixa información máis interesante é o muxián Pedro ou Pero
Ballón, cara o ano 1570. Casado con Teresa Bona, á que lle calculaban un patrimonio
de entre 700 e 1000 ducados. Remata a súa vida na “villa de Bilbao”.
Este mareante e mercader, que comezara a traballar aos dez anos, tén un abano de
actividades amplo, que consiste en traer viño de Ribadavia e Crecente, ter unha “salga”
onde salgaba a sardiña e o xurelo, e dispor dun “fumeiro” para curar o peixe. Vendía
o congro curado, sardiña, xurelo e pescada -que eran capturados na ría muxiana-, polo
norte da Península.
74 Azofar: Latón. Dic. RAE. 1992. Aleación de cobre e zinc.
75 Gozne: (De gonce). ║ 2. Bisagra metálica o pernio. Dic. RAE. 1992.
NALGURES · TOMO VI · AÑO 2010 41